SOSYAL TEORİNİN EPİSTEMİK DOĞUM SANCILARI: KLASİK SOSYOLOJİDE YÖNTEM NOSYONU, GÜÇ İLİŞKİLERİ PRATİĞİ VE TARİHSEL BİR FAİLLİK OLARAK İNSANSAL ETKİ

Authors : Cem Özkurt

Pages : 133-155

Doi:10.69878/deuefad.1535652

View : 29 | Download : 34

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, klasik sosyologların anladığı biçimiyle, modern toplumun nasıl ortaya çıktığı ve nasıl yapılaştığı sorunsalını, sosyoloji kuramının sunduğu olanaklar çerçevesinde teorik olarak tartışmaya açmaktadır. Bu eksende, 19. Yüzyıl sosyolojisinin gündemini belirleyen ve klasik sosyologların kuramsal yaklaşım ve kavramsal çerçevelerine yön veren belirli tutarlılıklar ve ortaklaşmalar dikkat çekicidir. Bu ortaklaşmaları, toplumun hangi yöntemsel kurallarla ele alındığı, toplumsallığı oluşturan dinamiklerin neler olduğu ve toplumla ilişkisinde insan sorunsalı çerçevesinde yapılan tartışmalar olarak özetlemek olanaklıdır. Bu çalışma, bu sorunsal setlerinin üç eksende analiz etmeyi amaçlamaktadır. Eksenlerden ilki, klasik sosyologların toplumsal dinamikleri hangi bağlamlarda ele aldıkları ve toplumu kendi başına bir inceleme nesnesi olarak nasıl gördükleri sorunsalıdır. Klasik sosyologlar, sosyal felsefesinin yarı sosyolojik analiz biçimlerinden sıyrılarak toplumu saf sosyolojik fikirler ve kavramlar çerçevesinde nasıl kurgulamışlardır? İkinci eksen, toplumsal insanın gücün denetimiyle ilişkisinde nasıl ele alındığıdır. Klasik sosyologlar, işbölümü, bürokrasi, kapitalizm, ulus-devlet gibi nosyonları tartışırken, modern toplumun çatışkılarını nasıl betimlemişlerdir? Üçüncü eksen ise, klasik sosyologların modern toplumun tinsel doğasıyla nesnel yapılaşması arasındaki hem gerilim alanlarını hem de tutarlılık çizgilerini, ekonomi ve siyaset gibi iki makro yapılaşmayla bağlantısında açıklama girişimlerini tartışmaya açmaktadır.
Keywords : Klasik Sosyoloji, Yöntem, Toplumsallık, Güç İlişkileri, Tarihsel Özne