ADAM SMITH NE KADAR LİBERALDİ?: PİYASANIN GÖRÜNMEZ ELİ Mİ?, DEVLETİN GÖRÜNÜR ELİ Mİ?

Authors : Yasin Parlar

Pages : 399-416

Doi:10.69878/deuefad.1612950

View : 28 | Download : 35

Publication Date : 2025-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Literatürde, Adam Smith’in Milletler Zenginliği eseri üzerinden laissez faire tarzında bir liberal sistem savunusu yaptığı iddia edilmiştir. Bu iddiayı savunanlara göre Smith, serbest piyasa düşüncesinin mutlak anlamda savunucusu ve sıkı takipçisi olduğu için klasik liberalizmin minimal ya da gece bekçisi devlet anlayışından yana tavır takınmıştır. Buna göre de Smith’in kapitalist sistemin kurucusu ve teorik savunucusu olduğu yargısına varılmıştır. Bu makalede literatürdeki genel kabulün aksine Smith’in laissez faire tarzındaki bir liberal sistem savunusu yapmadığı, mutlak anlamda serbest piyasa fikrinden uzak olduğu iddia edilmiştir. Bu iddia, Smith’in Milletler Zenginliği eserinin yanında Ahlaki Duygular Kuramı ve Hukuk Üzerine adlı eserleri üzerinden temellendirilmiştir. Bu eserler bütüncül bir yaklaşımla değerlendirildiğinde Smith’in iktisadi anlamda tipik bir laissez faireci olmadığı ve de politik anlamda da klasik liberalizmin minimal ya da gece bekçisi devlet anlayışından uzak olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Smith, mutluluğu sahip olunan maddi şeylerle ölçmediğinden genel kabulün aksine onun kapitalist sistemin kurucusu ve teorik savunucusu olduğu iddiasının yanlışlığı tartışılmıştır. Tüm bu tartışmalardan hareketle Smith ekonomik gelişmeye (iş bölümüne) paralel olarak toplumsal sınıflar arasında çıkabilecek sorunlara kayıtsız olmadığı için onun ekonomik anlamda sınırsız bir büyüme teorisi geliştirmekten de uzak olduğu sonucuna varılmıştır.
Keywords : Smith, liberalizm, laissez-faire, kapitalizm.