Hadis Kaynaklarında ‘V-l-y’ Kökünden Türetilen Kelimelerin Kullanıldığı Anlamlar ve Velî-Evliyâ Kavramlarının Kullanımı Üzerine

Authors : Osman Oruçhan

Pages : 247-282

Doi:10.21054/deuifd.1374704

View : 43 | Download : 79

Publication Date : 2024-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Din ve dil tarih boyunca sürekli gelişim ve değişime uğrayan temel kültür ögelerinden ikisidir. Bu değişim ve gelişim bazen dinin temel kaynaklarında yer alan bazı kelime ve kavramların saf halinden uzaklaştırılarak onlara yeni anlamlar yüklenerek, anlam kaymalarına ve değişimlerine neden olunarak gerçekleşmekte; bu şekilde ilgili kelime ve kavramlar üzerinden dini içerikli yeni bir felsefe oluşturulabilmektedir. Kanaatimizce “velî/evliyâ” kavramları da bunlardandır. Bu çalışmada, söz konusu kavramların türediği “v-l-y” kökünün hadis kaynaklarında hangi anlamlarda kullanıldığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Her ne kadar farklı tasnifler yapılabilirse de bu çalışma kapsamında “v-l-y” kelime kökünden türetilen on dokuz ayrı anlamda kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu anlamların Hz. Peygamber öncesinden başlamak üzere nasıl bir değişim geçirdiği, Hadis kaynaklarının telif edildiği dönemlere göre, kullanım yoğunluğuna bakılarak değerlendirilmiştir. Allah’ın velîsi/evliyâsı kullanımlarının hadis kaynaklarında kronolojik olarak zaman içinde artan bir kullanım olduğu tespit edilmiştir. Bu artışın, İslam dünyasında tasavvufi hareketlerin ortaya çıkış ve gelişmesiyle doğru orantılı olduğu düşünülmektedir.
Keywords : Hadis, Hadis Kaynakları, Velî, Evliyâ, Tasavvuf