METALİK MADEN ATIĞI TAŞIYAN GÖMÜLÜ BORU HATTININ ÖZDİRENÇ YÖNTEMİYLE ARAŞTIRILMASI

Authors : Derman DONDURUR, Coşkun SARI

Pages : 99-110

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2003-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Yeraltında, genellikle sığ derinliklerde gömülü atık taşıyan boruların araştırılması jeofizikte çevresel amaçlı çalışmalar kapsamındadır. Bu tür yapılar doğrusal hedefler olarak adlandırılır ve bunların jeofizik olarak araştırılmasında en çok elektrik özdirenç yöntemi ile yer radarı (GPR) ölçümleri kullanılır. Bu çalışmada, Çayeli-Rize bölgesindeki bir bakır madeninin atıklarını taşıyan boru hattı elektrik özdirenç yöntemi ile araştırılmıştır. Çayeli Bakır İşletmesinin (ÇBİ) atıkları, karışım tankında deniz suyu ile karıştırılarak bir boru hattıyla Karadeniz’e, 350 m derinlikteki oksijensiz ortama bırakılmaktadır. Tanktan çıkarak atık malzemeyi denize taşıyan boru hattının güzergah projesi ve uzanımı ise bilinmemektedir. Bu aşamada, Samsun’dan Gürcistan ’a uzanan Karadeniz sahil yolu projesi kapsamında, söz konusu karışım tankının yanından geçen yeni bir köprü projesi nedeniyle, kazı yapmaksızın boru hattının güzergahının bulunması gündeme gelmiştir. Çalışma için uygun özdirenç elektrod diziliminin saptanması amacıyla, bir dizi analog modelleme çalışması yapılmıştır. Uygun dizilim olarak dipol-dipol seçilmiş ve birleşik sondaj-profil özdirenç ölçüm tekniği kullanılarak, dört ayrı profil üzerinde özdirenç ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen görünür özdirenç kesitlerine 2 boyutlu en küçük kareler ters çözümü uygulanarak, yeriçinin özdirenç dağılımı ortaya çıkarılmış, boru hattının uzanımı ve olası derinliği bulunmuştur.
Keywords : Çevre jeofiziği, Elektrik özdirenç, Analog modelleme, Metalik atık borusu