Zamana Bağlı Doğal Uçlaşma Ölçümleri ve Eğilimden Arındırılmış Dalgalanma Analizi(EADA): İzmir-Urla Örneği

Authors : Petek SINDIRGI, Nur SUNGURLU

Pages : 781-792

Doi:10.21205/deufmd.2020226613

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2020-09-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğal uçlaşma (DU) yer altındaki doğal kaynaklar tarafından üretilen bir elektrik alandan üreyen bir sinyaldir ve yeryüzündeki herhangi iki nokta arasında mesafeye ya da zamana bağlı olarak ölçülür. Son zamanlarda, DU zaman serilerinin “üssel değişim yasası” davranışının, istatistiksel öz-benzerlik kavramına dayanan prosedürlerle daha iyi belirlenebildiği gösterilmiştir. Eğilimden Arındırılmış Dalgalanma Analizi (EADA), zaman içinde durağan veya durağan olmayan stokastik ve kaotik sinyallerin istatiksel öz-benzerlik özelliklerini belirlemek için geliştirilmiş istatistiksel bir araçtır. Bu çalışmada, İzmir İli, Urla İlçesi Gülbahçe Köyü’ndeki çalışma alanında kurulan istasyonda, iki yıllık süreçte eşit zaman aralıklarıyla kaydedilen DU ve toprak altı sıcaklıkları kullanılmıştır. EADA’nın 1,5’e yakın ölçekleme katsayısı veren sayısal sonuçları, Urla istasyonunda kaydedilen DU sürecinin durağan olmayan bir süreçten kaynaklandığını göstermiştir. Ölçekleme katsayısı, güç spektrumundan elde edilen β spektral üs değeri(2,01) yardımıyla da 1,50 olarak hesaplanmıştır. Buna göre, Urla İstasyonunda kaydedilen DU süreci, bağımsız “Kahverengi gürültüler” tarafından üretilen bir rastgele yürüyüş süreci olarak tanımlanabilir ve “kesirsel Brown hareketi (fBm)” olarak modellenebilir. Ayrıca, görsel olarak, SP zaman serisi verileri ile depremlerin büyüklükleri (ML 3) ve MGM'den sağlanan yakındaki istasyonlardaki toplam günlük yağışlar ile Urla İstasyonunda ölçülen toprak altı sıcaklıkları arasındaki olası ilişkiler araştırılmıştır. Deprem verileri ile yapılan karşılaştırmada bariz bir ilişki kurulamamış ancak toprakaltı sıcaklıkları ve yağış verilerinin DU değişiminde etkin rol oynadığı görülmüştür. Bu sonuç, doğal uçlaşmanın mevsimsel etkilere bağımlı olduğunun bir kanıtıdır. Alanda ölçülen akma potansiyellerinin yüzey sularının yeraltına doğru süzülmesiyle olduğu ve kırıklı serbest akifer özelliğinde olan Kocadağ volkaniklerinin bu süzülmelerle beslendiğini göstermektedir.
Keywords : Doğal uçlaşma, Eğilimden arındırılmış dalgalanma analizi, Güç Spektrumu