Bitkilerde Hareket, Davranış ve Zeka

Authors : Zeynel DALKILIÇ

Pages : 295-301

Doi:10.25308/aduziraat.709621

View : 24 | Download : 14

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Çevreye uyum sağlama ve esneklik kavramlarında bitkilerin davranışı konusunda gelişmekte olan bitki nörobiyolojisi alanında yapılan çalışmalar bitki biyokimyası, hücre biyolojisi ve moleküler biyoloji uzmanlıklarının ötesine geçmiştir. Davranış, bir bireyin yaşamı süresince çevresel değişikliklere ya da olaylara verdiği göreceli olarak hızlı ve potansiyel olarak geri dönüşümlü tepki olarak tanımlanabilir. Zekâ ise problem çözebilme yeteneğidir. Bitkilerin davranışı mekânsal olarak heterojen olan ve sürekli değişen bir çevrede besin kaynaklarını bulmaya, üremeye ve savunmaya en etkili şekilde olanak tanımaktadır. Davranış, bitkilerin genlerini sonraki nesle aktarmak için mücadele etmesinde kritik derecede öneme sahiptir. Bitkilerdeki binlerce kök ucunun hareketi, sürü içindeki hayvanların birbirlerine belirli bir mesafeyi koruyarak belirlenen hedefe doğru gitmesine benzetilebilir. Bitkiler çevreden gelen uyaranlara tepki vererek, bireysel olarak hareket eder gibi gözlense de tüm populasyona avantaj sağlayacak şekilde davranırlar. Bitki dokularındaki oksin dağılımının eşit olmamasından dolayı hareket, uyartının geldiği yöne bağımlı ve büyüme şeklindeki değişiklik yönelim (tropizma) olarak tanımlanır. Bu tip hareketler uyartının ortadan kalkmasıyla geriye dönüşebilir. Eğer hareket, uyartının geldiği yönden bağımsız ve ozmotik ya da turgor basıncındaki geri dönüşebilir değişiklik ise salınım (nastik) olarak tanımlanır. Bu tip hareketler organın yukarıya (epinasti) ya da aşağıya (hiponasti) doğru kıvrılması şeklinde kendini gösterebilir. Bu hareketler bitkilerde yerçekimine (jeo), dokunmaya (tigmo), ışığa (foto), sıcaklığa (termo), güneşe (helio), kimyasala (kemo) ve suya (hidro) yönelim veya salınım şekillerinde ortaya çıkabilir.
Keywords : bitki sinir bilimi, algılama mekanizması, öğrenme, algı, iletişim