DİVÂN VE HALK ŞİİRİNİN ŞAHIS DÜNYASI

Authors : Mehmet AKKAYA

Pages : 363-380

Doi:10.16953/deusosbil.443006

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2018-11-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Divan ve halk şiiri, Türk şiirinin aynı kaynaktan doğmuş iki ırmağı gibidir. Şiirlerde farklı özellikleriyle kişi adları geçmektedir. Yaklaşık altı asır varlığını sürdüren bir edebiyatın ürünlerinin kaynağı da oldukça zengindir.  Bir milletin ortak zevkini yansıtan bu iki şiir anlayışı, beslendiği kaynak itibariyle ortaklık arz eder. Ancak geliştiği coğrafî çevreler itibariyle mahalli farklılıklar göstermesi olağandır. Divan şiirinin beslendiği en önemli kaynak, Kur’an’daki kıssalardır. Bu itibarla kıssalarda geçen peygamber hikâyeleri şiiri beslemiştir. Peygamber mucizelerinin öneminden dolayı bu isimlerin yoğunluğu dikkati çekmektedir. Halk şiiri de aynı nedenlerle bu isimleri şiire dâhil eder. Ayrıca şâirlerin hayatında yer edinen gündelik tiplerin de şiirde varlığı söz konusudur. Şiirin şahıs kadrosu; ·          Tarihî Şahsiyetler ·          Tarihî- Efsanevî Şahsiyetler ·          Dinî Şahsiyetler ·          Şâirler ·          Masal- Hikâye Kahramanları ·          Gündelik Tipler Başlıkları altında değerlendirilmiştir. Daha ziyade şehir kültürünün etkisiyle klasik anlayışa sahip divan şiirinde kişilerin, mucize- keramet, kahramanlık gibi mutlaka bir özellik taşımaları dikkati çeker.  Tarihî ve dinî kişilerin şiirde varlığı kendisini belirgin şekilde hissettirir. Her iki şiir şubesi de benzer anlayışa sahiptir. Tarihî- Efsanevî Şahsiyetler bahsinde şiirimizi özellikle eski İranlıların etkilediği görülecektir. Hükümdar ve devlet adamları bahsinde ayını kişiler şiire girmişken, IV. Murad’ın halk şiirinde baskınlığı dikkati çekmektedir. Hikâye- masal kahramanlarına bakıldığında her iki şiir şubesinde de tartışmasız isimler, Leylâ ile Mecnûn’dur.   Bu çalışmada divan ve halk şiirinde adı geçen isimler ve bu isimlerin hangi özellikleriyle şiire girdikleri tartışılmış ve değerlendirilmiştir.
Keywords : Şiir, Kıssa, Mitoloji, Telmih, Şahıs