KİRLETEN ÖDER İLKESİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE ÇEVRE VERGİLERİ VE NEGATİF DIŞSALLIKLAR SORUNU

Authors : Özcan SEZER, Gökhan DÖKMEN

Pages : 163-181

View : 20 | Download : 12

Publication Date : 2018-08-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Çevre kirliliği çevre sorunlarının en önemli boyutlarından birisidir. Çevre kirliliğini önlemeye yönelik olarak çevre korumacı bir yaklaşımla yeni çevre politikaları geliştirilmektedir. Çevre kirliliğini önlemede geliştirilen en yaygın kullanılan çevre politikası araçlarından birisi de çevre vergileridir. Piyasa mekanizması içerisinde herkesin kirlettiği kadar ödemesi ilkesine dayanan çevre vergileri bireylerin üretim ve tüketim davranışlarında değişiklik yaratabilmek için özellikle AB üyesi ülkelerde tercih edilmektedir. Türkiye’de çevre koruma amacına yönelik geliştirilen mali araçlar yeterli değildir. Bununla beraber, çevre temizlik vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, özel tüketim vergisi gibi vergiler çevre kirliliğini önlemeye yönelik dolaylı etkileri yönünden çevre vergisi niteliğindedirler. Çevre vergilerinin uygulanışında kirletenin yarattığı kirliliğin maliyetini ödemesi asıldır. Teorik olarak bu kolay olsa da uygulamada bazı zorluklar ortaya çıkmaktadır. Çevresel zararların maliyetinin tam olarak hesaplanamaması, kimsenin mülkiyetinde olmayan çevresel varlıkların fiyatlandırılamaması bu zorluklardan bazılarıdır. Sözü edilen güçlükler “negatif dışsallıklar” sorununu ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de çevre vergisi niteliğinde olan vergi türleri ele alınacak ve ortaya çıkan negatif dışsallıklar tartışılacaktır. Çevre vergilerinin “kirleten öder ilkesi” ne uygunluğu ve çevre kirliliğini önleme de etkin bir vergi politikası aracı olup olmadığı AB uygulamaları da dikkate alınarak incelenecektir. 
Keywords : çevre kirliliği, çevre vergileri