Osmanlı İmparatorluğu’nda Cinayet ve Yaralama Vakaları: 478 Numaralı Ayniyat Katl Defteri Örneği

Authors : Özlem POYRAZ, Merve ÖNER

Pages : 114-129

Doi:10.51290/dpusbe.1087241

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2022-07-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, Meclis-i Vâlâ tarafından tutulan Ayniyat Katl ve Sirkat Defteri’ne kaydedilen katl kategorisinde yer alan cinayet ve yaralama vakalarını tasniflemek ve edinilen verileri 1851 Ceza kanunnamesi çerçevesinde değerlendirmektir. Mart-Temmuz 1851 dönemine dair vakaların kaydedildiği 478 numaralı Ayniyat Katl Defteri araştırmanın sınırlarını oluşturmuştur. 1851 Ceza Kanunnamesinde cinayet ve yaralama suçlarına şahıs haklarına yönelik işlenen suçlar kategorisinde yer verilmiştir. Şer’i hukuka uygun olarak bunlar için kısas ve diyet öngörülmüş, ancak tâzir ile de hükmedilebileceği belirtilmiştir. Edinilen verilerden hareketle katil ve maktul profillerini incelemek, suç mahallerini tespit etmek ve suç aletlerini ortaya koymak hedeflenmiştir. Çalışmanın sınırları suçlar olarak belirlendiğinden infazı gerektiren cezai müeyyidelere kısmen yer verilmiştir. İncelenen dönemde kısas uygulamasına dair herhangi bir veriye ulaşılamamıştır. Vakaların bir kısmı diyet kategorisinde sulh ya da varislerin affı, çoğu ise tâzir cezaları ile çözüme kavuşturulmuştur. Tâzir kapsamında kürek, pranga, kalebent ya da hapis cezaları uygulanmıştır. Erkeklere çoğunlukla kürek, kadınlara ise hapis cezasının verildiği belirlenmiştir. Vakalar ağırlıklı olarak kırsal kesimde ortaya çıkmıştır. Cinayet aleti olarak çoğunlukla tüfenk, yaralama aleti olarak ise bıçak ve taş kullanıldığı tespit edilmiştir.
Keywords : Kısas, Diyet, Tâzir, Cinayet, Yaralama