Piyasa Sosyalizminin Dönüşümü ve Stratejik Planlamayla İlişkisi

Authors : Gökhan Aşkar

Pages : 73-98

Doi:10.51290/dpusbe.1477833

View : 63 | Download : 80

Publication Date : 2024-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Piyasa sosyalizmi kuramsal olarak 20. yüzyılın başlarında sosyalist hesaplama tartışmalarıyla gelişmeye başlamış ve önemli değişimlerden geçerek 1980’lerde Doğu Bloğu ülkelerinde ortaya çıkan reformlar üzerinde etkili olmuştur. Sosyalist ülkelerdeki uygulamalar ve kuramsal farklılaşma zaman içinde piyasa sosyalizminde merkezi planlamanın ağırlığının giderek azaldığını ve özellikle 1970’lerden sonra parçalı ve işletme temelli bir planlama anlayışına geçildiğini göstermektedir. Aynı evrede gelişmiş kapitalist ülkelerde yaygınlaşan stratejik planlama, piyasa sosyalizmindeki planlama anlayışıyla benzer özellikler taşımaktadır. Merkezi planlama uygulamalarının yerine makro düzeyde programları ve kurumsal/yerel düzeyde alınan kararları temel alan, adem-i merkeziyetçi planlama yaklaşımı, piyasa sosyalizmi ve stratejik planlamanın temel unsurudur. Stratejik planlama ve piyasa sosyalizmi farklı ekonomik düzenler içinde 1970’lerden sonra planlamada etkisini artıran adem-i merkeziyetçi eğilimler üzerinde yükselmiştir. Bu çalışmada kapitalist ve sosyalist ülkelerde planlama alanında ortaya çıkan kesişmeyi göstermek amacıyla piyasa sosyalizminin kuramsal gelişimi ve sosyalist ülkelerde öne çıkan uygulamalar ele alınmış, stratejik planlamayla piyasa sosyalizmi arasındaki ilişki incelenmiştir.
Keywords : Piyasa sosyalizmi, Stratejik planlama, Sosyalist hesaplama tartışmaları, Desantralizasyon