Karikatürlerin Kültür Göstergebilimi Açısından Çözümlenmesi

Authors : Kamil Işeri, Sibel Çapan Tekin

Pages : 248-263

Doi:10.58306/wollt.1388216

View : 112 | Download : 89

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Kültür göstergebilim her kültürün kendine özgü özelliklerini, normlarını, sınırlarını anlamlandırmaya çalışan bir alandır. Kültür çalışmalarının öncülerinden olan Lotman, kültürün ancak bir gösterge dizgesi olarak incelendiğinde anlam evrenin ortaya çıkabileceğini savunur. Lotman’ın göstergeküre (semiyosfer) adını verdiği kavram, kültürün tüm sistemlerini içinde barındırır ve kültürel iletişimin değerlendirilmesinde bu kavramdan yararlanılmaktadır. Göstergeküre kavramı, kültürün içinde var olan ve aynı zamanda devamlılığını sağlayan sembol, tarih, değer ve gelenek kodlarının da aktarıcısı olan dinamik bir alandır. Çalışmanın amacı hem figüratif hem de dilsel göstergelerle oluşturulan metinlerden biri olan karikatürlerin Lotman’ın göstergeküresi çerçevesinde değerler, alışkanlıklar, semboller ve tarih açısından değerlendirmektir. Bu amaçla, en yüksek tiraja sahip mizah dergilerinden olan Uykusuz Dergisi’nin Sami karakterine ait karikatür serisi çalışmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Derginin, 2010-2020 yılları arasında yayımlanan sayılarından 22 karikatür tabakalı amaçlı örneklem yöntemiyle belirlenmiş ve incelenmiştir. Karikatürlerde sıklıkla kullanılan göstergeler, kültürel iletişim boyutunda incelenmiş ve göstergeküre bileşenleri aracılığıyla çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular, karikatürlerde dilsel ve dil dışı göstergelerin kültürel iletişimi sağlayacak bütünlükte birbiriyle uyumlu bir biçimde yer aldığını; karakterlerin sosyo-kültürel düzeyine ve yaşam biçimlerine uygun temsillerle oluşturulduğunu göstermiştir. Gelenek, değer, sembol ve tarih olgusu göstergekürelerinin her birinin karikatürlerde yer bulduğu ve birbirinin tamamlayıcısı olarak bir arada kullanıldığı saptanmıştır. Çalışmada, karikatürlerin kültür aktarıcısı olarak etkili bir araç olduğu ve dil ve kültür çalışmalarında bu araçtan yararlanılmasının katkı sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : karikatür, kültür göstergebilim, gelenek, sembol, değer