Sağlık Okuryazarlığının Hipertansiyon Kontrolünde Önemi

Authors : Öncü ÖNCÜ

Pages : 45-70

View : 11 | Download : 13

Publication Date : 2018-05-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Giriş: Hipertansiyon, farklı gelişmişlik düzeyine sahip ülkelerin ortak sorunlarındandır. Mersin’de (2018) hipertansiyonlu bireylerle yapılan bir çalışmada, sağlık okuryazarlığının (SOY) “sınırlı” düzeyde ve %61.2’sinin tansiyonunun yüksek olduğu bildirilmiştir. Amaç: Çalışmanın amacı, hipertansiyonda SOY düzeyiyle ilişkili faktörleri belirlemek ve alanda ne tür araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu ortaya çıkarmaktır. Yöntem: 23.04.2018- 28.10.2018 arasında yapılan sistematik derleme çalışması, Cochrane, PubMed, ScienceDirect, Medline, Türk Medline, Ulakbim, Google Akademik veri tabanlarında “hypertension- health literacy” “health literacy of hypertensive patients” “hipertansiyon- sağlık okuryazarlığı” anahtar kelimeleriyle tarama yapılarak hazırlanmıştır. Türkçe, İngilizce 651 araştırmadan (Cochrane: 6, PubMed: 308, ScienceDirect: 43, Medline: 142, Ulakbim: 0, Türk Medline: 0, Google Akademik 152) alınma ve dışlanma kriterlerine uygun, kantitatif nitelikte, tam metnine ulaşılabilen 24 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Bulgular: Araştırmaların çoğunluğu son beş yılda Ortadoğu, Uzakdoğu ve Amerika’da gerçekleştirilmiştir. Ülkelere göre hipertansiyonda yeterli sağlık okuryazarlığı %24.5- %72.5 arasında değişirken; yaşlılarda, kadınlarda, siyahilerde SOY daha düşüktür. Daha az eğitimlilerde hastalık bilgisi daha az, hipertansiyon kontrolü yetersizdir. Yaşlı hastalarda SOY ilaç uyumunu ve yaşam kalitesini etkilemektedir. Hipertansiyonda sağlık hizmetleri kullanımı- SOY ilişkisinin araştırıldığı bir çalışmada I. basamağa başvuranlar arasında SOY, üniversiteye başvuranlardan daha düşük saptanmıştır. Yüksek SOY’da hipertansiyon kontrolünün daha iyi olduğunu gösteren çalışmalar yanında SOY’un hipertansiyon kontrolünü etkilemediğini gösteren çalışmalar da mevcuttur. Tartışma: Ülkeler açısından “hipertansiyonda SOY” önemli ilgi alanlarındandır. Ancak ülkemizde çalışmalar az sayıdadır. Araştırma sonuçlarından hipertansiyonlu bireylerde SOY’un yetersiz/sınırlı düzeyde olduğu belirlenmiştir. Yetersiz SOY her zaman hipertansiyon yönetiminde sınırlılığa neden olurken bilgi, tansiyon kontrolünü sağlamada yeterli olamayabilmektedir. Sonuç ve öneriler: Hipertansiyon kontrolünde sağlık okuryazarlık düzeyini değerlendirmeye dönük araştırmalara ihtiyaç vardır. Düşük sağlık okuryazarlık düzeyine sahip hastalarda hastalık öz yönetimini geliştirmeye dönük araştırmaların yapılması önerilir.
Keywords : Hipertansiyon, sağlık okuryazarlığı, hastalık yönetimi, tansiyon kontrolü