13. Yüzyıl Moğol Yaşamında At ve Atçılık

Authors : İbrahim GÜNEŞ

Pages : 62-75

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2022-01-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, 13. yüzyıl Moğol yaşamında at ve atçılığın önemine odaklanmaktadır. Türkler gibi göçebe bir yaşam süren Moğollarda at çok önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Nitekim her Moğol yaşamının ilk yıllarından itibaren atla haşir neşir bir yaşam sürdürdüğüne dair devrin kaynaklarında birçok kayıt mevcuttur. Anlaşıldığı üzere Moğollar henüz çocukken 2-3 yaşından itibaren at binmeye başlar, biraz daha büyüdüğünde ise at ile birlikte avlanıp savaşmayı öğrenirlerdi. Atı yolculuklarda binek olarak kullanır, yüklerini onunla taşır; etinden, sütünden ve derisinde faydalanırlardı. Soylu kişilerin atları ile birlikte gömüldüğüne dair kayıtlar ise atların sahibine diğer dünyada refakat etmesi ile ilgiliydi. Bilimsel camiada “Przevalsky atları” olarak da bilinen Moğol atları, kendine has özelliklere sahip olup, sert Bozkır iklimine çok iyi bir şekilde ayak uydurmuşlardı. Kısa bodur bir yapıya sahip olmalarına rağmen, çok hızlı koşar ve diğer at türlerine göre daha az yorulurlardı. Kısa sürede eğitildiklerinden de kolayca insan yaşamına adapte olurlardı. Eğitilen bu atlar, savaş sırasında sessizce ilerler, kısa boyları sayesinde de hızlı manevralar yaparlardı. Tabiatları gereğince çifte atma ve ısırma gibi sahibine zarar verecek davranışlarda bulunmazlardı. Bu sebeple Moğollar bunları savaşlarda ve sürek avlarında etkili bir şekilde kullanmışlardır. Ayrıca Moğollar, savaş ve seferlere yanlarında iki veya üç yedek atla çıkardı. Bu sayede bir at yorulduğu zaman diğerine biner, atların dinlenmesine ayrılan zamandan da bu suretle tasarruf ederdi. Atın eti ise Moğollar arasında özel bir yere sahipti. Öyle ki bunu toy, düğünler ve cenazeler gibi özel günlerde tüketirlerdi. Ayrıca atın sütünden imal ettikleri kımız ise Moğolların en önemli besin kaynağını teşkil etmekteydi. Ekşimiz kısrak sütünden imal edilen kımız, hem besin değeri hem de insanı uzun süre tok tutma özelliği ile Moğol toplumunun temel besinini oluşturmaktaydı. Moğollar bunu çıktıkları sefer veya savaşlarda yanlarında taşır, barış zamanlarında ise dost toplantılarında birer eğlence aracı olarak görürlerdi.
Keywords : MOĞOLLAR, MOĞOL ATI, AT, ATÇILIK,