ARŞİV BELGELERİNE GÖRE SERBEST CUMHURİYET FIRKASI

Authors : Ahmet KUŞÇİ, Mustafa DURAN

Pages : 1-18

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk siyasi hayatın ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasıyla çok partili hayata geçiş için yapılan ilk deneme başarısız olmuştur. 1929 yılında dünyada yaşanan ekonomik buhran sebebiyle Mustafa Kemal’in telkinleri ve Halk Fırkasının güdümünde Türkiye’nin ikinci muhalefet partisi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası 12 Ağustos 1930 tarihinde Fethi Okyar tarafından kurulmuştur. Bu çalışmanın amacı Serbest Cumhuriyet Fırkasının kuruluş tarihi olan 12 Ağustos 1930 tarihinden kapanış tarihi olan 17 Kasım 1930 tarihine kadar çalışmalarını ve faaliyetlerini arşiv belgeleri ışığında ve ulusal basında yer alan haberler doğrultusunda incelemektir. Birincil kaynaklar üzerinden Türkiye’nin ikinci muhalefet partisinin siyasi serüveninin incelenmesi Türk demokrasi hayatına katkı sunması açısından bu çalışmanın önemini arttırdığı düşünülmektedir. Bu çalışmada yöntem olarak nitel araştırma yöntemlerinden biri olan tarihsel yöntem verilerin analizinde ise doküman analiz tekniği kullanılmıştır. Kaynak olarak başta devlet arşivleri olmak üzere dönemin gazeteleri olan Akşam, Cumhuriyet, Hakimiyet-i Milliye, Milliyet, Son Posta, Vakit ve Serbest Cumhuriyet Fırkasının yayın organı olarak kabul edilen Serbest Cumhuriyet gazetesi ile telif ve tetkik çalışmalardan istifade edilmiştir. Çalışmanın sonunda 1929 Dünya ekonomik buhranının olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için Mustafa Kemal’in telkinleriyle kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkasının 99 gün gibi kısa süren muhalefet sürecinde Türk demokrasi hayatına renk kattığı görülmüştür. Arşiv belgelerinde Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Sekreterliğinin Serbest Cumhuriyet Fırkasının kuruluşu, yapısı ve çalışmalarıyla ilgili genelgeler yayınlaması Serbest Cumhuriyet Fırkasının güdümlü ve/veya denetimli bir parti olarak kurulduğunun bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Keywords : Çok Partili Hayat, Fethi Okyar, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Multi Party Life, Free Republican Party