Söylem’in Dönemsel Evrimi ve Mezhepler Tarihinde Tarafsızlık Sorunu: -Ethem Ruhi Fığlalı ve Çağdaş İslam Mezhepleri Adlı Eserine Sosyopolitik Bir Bakış-

Authors : M Mücahid DÜNDAR

Pages : 54-65

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam Tarihinde ilk örnekleri hicrî 3. asra kadar uzanan bir mezhebî metin telif geleneği vardır. İslam uleması bazı dönemler çeşitli siyasi talep ve yönlendirmelerle akaid metinleri ve yönlendirici-tarafgir Makâlât-Fırak (İslâm Mezhepleri Tarihi) metinleri kaleme almışlardır. Bazen de bu tarafgir eserleri inançlarının gereği olarak durumdan vazife çıkarmak adına korumacı refleksle kaleme aldıkları anlaşılmaktadır. Kimi zaman da müelliflerin mezhebi hassasiyetlerinin dönemlere göre değişiklik arz edip müelliflerin üslup ve söylem değişikliğinde bulunduklarını görüyoruz. Ana akım Sünni Müslüman Tarihinde Din-Siyaset-Telif ilişkisine umumi bir bakışla konuya girdiğimiz bu çalışmamızda bir modern dönem Mezhepler Tarihi metni olarak değerlendirdiğimiz Ethem Ruhi Fığlalı’nın -ilk baskısını Mayıs 1980’de yapan, son tahlilde ismi Günümüz İslâm Mezhepleri halini almış olan- eserinin farklı politik zaman ve zeminlerde yapılmış üç baskısındaki söylem değişimini anlamlandırmaya çalıştık. Eserin nihâî şeklini aldığı basımla ilk basımı arasında metin ve üslûbu birbirinden farklı -keza farklı hacimlerde- üç metnin özellikle önsöz, sonuç ve ek kısımları değerlendirilerek aynı metin üzerindeki bu söylem değişiminin, eserlerin basımının yapıldığı dönemlerin sosyopolitik ortamlarıyla irtibatlandırılmasına çalışılmıştır. Herhangi bir siyasi talep ve/veya yönlendirme izine rastlayamamakla birlikte müellifin farklı dönemlerdeki bu söylem değişimine inisiyatif alarak gittiği sonucunu çıkarmamız mümkündür.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Makâlât Fırak, Ethem Ruhi Fığlalı, Usul, Kelam, Akaid Metni