Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi’nin Hulviyyât Adlı Divanının Dîbâcesinde Şiire Dair Görüşleri

Authors : Dilek YILMAZ

Pages : 227-238

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir şairin poetikasına dair görüşlerinin bulunabileceği kaynaklardan birisi şüphesiz divanıdır. Kastamonulu Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi insert ignore into journalissuearticles values(1874-1960);, divanı Hulviyyât’ın dîbâcesinde, şiiri üzerinde tedebbür etmiş ve bunun sonucunda düşüncelerini okuyucusu ile paylaşan bir şair profili ile karşımıza çıkmaktadır. Dîbâcede Sofuzâde, şiirde mazmunların önemine, aruzun Kur’ân-ı Kerîm ile kaybolmayacak bir şekle büründüğüne, vezin ve kafiyenin hem kalp hem de kâinatın ritmi ile nasıl uyum içerisinde olduğuna değinir. Şiirin manevî unsurlardan oluşması gerektiğine ve iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırt etmek için Kur’ân’ın ışığına ihtiyaç duyulduğuna işaret eder. Maddi hissiyatla yazılmış, ilimden, irfandan uzak şiiri her ne kadar parlak renklerle bezeli olsa da aslında cansız olan yağlı boya tablolara benzetmesi dikkatleri çeken bir husustur. Edebiyatı genel hatları ile Doğu ve Batı edebiyatı olarak iki kısma ayıran şair, Doğu edebiyatını şekillendiren ana unsur olarak İslâm’ı, Batı edebiyatını var eden temel değer olarak da Hıristiyanlığı kabul etmektedir. Mehmet Tevfik Efendi’ye göre İslâm’ın gelişi ile aydınlığa kavuşan pek çok konuda Batı’dan gelebilecek herhangi bir unsura ihtiyaç yoktur. Şiirin, lisanın aklı zorlayan bir faaliyeti oluşu; fazilet, kemâl, vecd ve hal gibi dinî, ilmî, irfânî, ahlakî unsurlardan doğması gerektiği ancak böyle şiirin akıl ve ruh üzerinde dönüştürücü etkiye sahip olduğu Hulviyyât’ın dîbâcesinde dillendirilen görüşlerdendir.
Keywords : Türk İslam Edebiyatı, Sofuzâde Mehmet Tevfik, Hulviyyât, Dîbâce, Poetika