Türkiye’de Çınar Kanser Lekesi Etmeni Ceratocystis platani İçin Yeni Bir Lokalite Kaydı

Authors : Refika Ceyda Beram, Sultan Akyol

Pages : 103-118

Doi:10.58816/duzceod.1425398

View : 44 | Download : 75

Publication Date : 2024-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Ceratocystis platani, “çınar kanser lekesi” hastalığına neden olan yabancı istilacı bir fungustur. Patojenin senep olduğu hastalık, “çınar kanseri” ya da çınar solgunluğu olarak da adlandırılmaktadır. Yerel olmayan bu patojenik organizma uluslararası ticaret ve insan faaliyetleri gibi nedenlerle coğrafi engelleri aşarak yeni ortamlara ulaşmakta ve ekosistem sağlığı üzerinde ciddi tehdit oluşturmaktadır. Bu etmen Platanus türlerine özelleşmiş agresif bir yara patojenidir. Ksilemde büyüyerek iletim demetlerinin tıkanmasına, böylece kısa bir sürede ağacın ölümüne neden olmaktadır. Bu fungus aynı zamanda ciddi karantina tedbirlerine tabidir. Avrupa ve Akdeniz Bitki Koruma Örgütünce (EPPO) karantina organizması olarak kabul edilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri\\\'nin doğusunda, Kaliforniya\\\'da ve güney Avrupa\\\'da hem kentsel hem de kırsal alanlarda on binlerce ağaç bu iletim demeti hastalığı nedeniyle ölmüştür. Bugüne kadar Avrupa’da; Arnavutluk, Ermenistan, Fransa, Yunanistan, İtalya, İsviçre ve Türkiye-İstanbul’da rapor edilmiştir. Bu çalışmada, C. platani’nin varlığı Türkiye’de Denizli ilinde Platanus orientalis türünde ilk kez kayıt altına alınmıştır. Kent merkezinde rüzgar nedeniyle devrilen çınar ağacından alınan odun örneklerinde Taqman prob bazlı Real-time PCR kullanılarak fungusun varlığı tanımlanmıştır. Havuç inokulasyon metodu ve akvaryum tuzak metotları kullanılarak fungusun izolasyonları gerçekleştirilmiştir. Elde edilen izolatlar morfolojik olarak karakterize edildikten sonra, ITS bölgesi (internal transcribed spacer) kullanılarak moleküler karakterizasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. ITS dizisinin BLAST analizi, daha önce bildirilen C. platani dizilerine %99-100 benzerlik göstererek izolat tanımlanmasını doğrulamıştır.
Keywords : Çınar kanseri, Ceratocystis platani, Yabancı istilacı patojen, Yeni lokalite, Denizli.