Evrensel Hukuk İlkeleri Bağlamında Franz Kafka’nın Dava’sı

Authors : Can Şahin

Pages : 516-536

Doi:10.31465/eeder.1516410

View : 71 | Download : 136

Publication Date : 2024-10-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Modern karşılaştırmalı edebiyat biliminin çalışma alanlarından birisi de edebiyatın diğer bilimlerle etkileşimi, alışverişi ve ortaklığıdır. Bu çalışmada edebiyat hukuk ilişkisine örnek olarak Alman edebiyatçısı Franz Kafka’nın Dava (Der prozess) adlı romanı, hukuk perspektifinden incelenmiştir. Franz Kafka, “bilinen gerçeklikten uzaklaşma” anlamına gelen “Kafkaesk” tarzı ile Dünya edebiyatında yazma stili yazarın kendi adıyla anılarak edebî bir kavrama dönüşen tek yazardır. Hukukçu kimliği olan Kafka, hukuk birikimini edebî eserlerine konu edinmiştir. Kafka’nın, üzerinde en çok durduğu konular; yargı sisteminin aksayan yönleri, kanunların uygulanması esnasında yaşanan hukuksuzluklar, hakkını arayan insanların çırpınışlarıdır. Dava romanında, ulaşılamayan ve sorgulanamayan bir otorite tarafından hukuka aykırı bir eylemi olmaksızın müphem bir suçlamayla karşı karşıya kalan, tutuklanan ve özgürlüğü elinden alınan Josef K.’nın hukuk adına alt üst edilen hayatı ve hukuksuzluk karşısındaki hukuk mücadelesi anlatılır. Dava romanında suçun niyetle ilişkilendirildiği, suçtan çok suçluya odaklanan, suçu belirtilmeyen sanığın suçsuzluğunun ispatını talep eden yani sanığın suçu kovaladığı absürt bir hukuk sistemi yürürlüktedir. Dava romanında hukuk, görünmezlik ağıyla çevrilmiştir: Suç, iddianame, duruşma, hâkim, savcı, avukat görünmez. Bu yönüyle Dava romanı, hukukun rafa kaldırıldığı, keyfi, otoriter, totaliter rejimlere dair bir öngörü ve eleştiri olarak okunabilir. Bu çalışmada, Kafka’nın Dava’sında yer alan hukuksuzluklar evrensel hukuk ilkeleri bağlamında tespit edilip hukuksuzluğa dönük eleştiriler ortaya konulmuştur.
Keywords : Karşılaştırmalı edebiyat, edebiyat ve hukuk ilişkisi, hukuk eleştirisi, Franz Kafka, Dava