“Mimetik Arzu” ve “Gerçekleşmeyen Gerçeklik” Bağlamında Murtaza

Authors : Kudret Savaş

Pages : 537-550

Doi:10.31465/eeder.1526773

View : 82 | Download : 98

Publication Date : 2024-10-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Orhan Kemal’in ünlü eseri Murtaza birey ve toplum arasında yaşanan çelişkiyi ortaya koyan önemli metinlerden biridir. Diğer yandan yayınlandığı ilk günden beri eser, birçok açıdan Don Kişot’la özdeşleştirilir ve Don Kişot okumaları ekseninde değerlendirilmeye çalışılır. Bu çalışmada Murtaza’da yer alan ruhsal ilişkiler ve gerçekliğin uğradığı değişim Don Kişot’u anlamlandırmaya çalışan iki önemli ismin yaklaşımları çerçevesinde ele alınmıştır. Bu isimlerden ilki olan Rene Girard, ortaya koyduğu mimetik arzu kavramıyla öznenin nesneye duyduğu ilgiyi ve nedenini ortaya koymaya çalışır. İkinci isim Michel Onfray ise yine Don Kişot’tan yola çıkarak bireyin etrafındaki gerçekliği nasıl bir zihinsel çabayla bozduğunu açıklamaya çalışır. Bu açıdan Don Kişot gibi Murtaza da aslında ilgi duyduğu nesnenin peşine düştüğünü sanırken temelde bambaşka bir ilişkinin temelini atmakta, buradan hareketle de kendi zihinsel/kurmaca gerçekliğini inşa etmektedir. Bu çalışmada her iki ismin ortaya koyduğu fikirler çerçevesinde Murtaza’nın zihinsel dünyasının nasıl ortaya çıktığı ve gerçekliği değişime uğratmada başvurduğu zihinsel mekanizma incelenmiştir. Esere adını veren Murtaza’nın bilincinin ortaya çıkışında önemli rol oynayan dayısı, hayatını biçimlendirmesinde ikonik bir etkiye sahiptir. Bu ikonik etkinin Murtaza’nın bilincine yansıması, bu etkiyi içselleştiren Murtaza’nın çevresindeki gerçekliği bu etkileşim yüzünden nasıl bir değişime uğrattığı bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.
Keywords : Orhan Kemal, Murtaza, mimetik arzu, gerçekleşmeyen gerçeklik, Don Kişot