İnegöl Havzasında Drenaj Ağı Gelişimi ve Flüvyal Süreçlerin Morfometrik Analizlerle İncelenmesi

Authors : Murat UZUN

Pages : 85-106

Doi:10.51800/ecd.906685

View : 13 | Download : 14

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Morfometrik indislerle yapılan analizler, gelişen Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile hızlı, karşılaştırabilir veriler sağlamakta ve bu bilgiler sayesinde havzaların jeolojik, jeomorfolojik ve hidrografik özellikleri açıklanabilmektedir. Bu çalışmada, farklı yapısal unsurları, jeomorfik birimleri, tektonik özellikleri barındıran İnegöl havzasının drenaj ağı, gelişimi ve flüvyal süreçleri etkileyen unsurlar, morfometrik indis analizleri üzerinden incelenmiştir. Araştırmada topografya paftaları ile Sayısal Yükselti Modeli (SYM) oluşturulmuş, havza geneli ve üç ana alt havza üzerinden alansal, çizgisel ve yüzeysel 26 morfometrik indisin hesaplamaları yapılmış ve CBS ile haritalar üretilmiştir. Yapılan analizlerden özellikle drenaj yoğunluğu, akarsu sıklığı, asimetrik faktöri, topografik simetri faktörü, vadi genişliği-vadi yüksekliği oranı, akarsu-boy gradyan indisi, yarılma derecesi ve aşınım-parçalanma indis verileri, havzanın drenaj gelişiminde strüktürün, tektonik hadiseler ile doğrultuların ana etkenler olduğunu tespit edilmiştir. Morfometrik indis sonuçlarına göre, havzanın kuzeyinde yer alan İnegöl ovasında litolojik birimler akarsuların tek kanal üzerinden drene olmasını sağlarken, Domaniç Dağları’ndaki granit topografyası akarsu sıklığının yoğun olmasına neden olmuştur. Vadi genişliği-vadi yüksekliği oranı, akarsu-boy gradyan indisi, yarılma derecesi ve topografik pürüzlülük indis verileri konsekant akarsu varlığını, havzanın belli alanlarındaki akarsuların ötelendiğini, fay dikliklerini aşarak boğaz vadiler oluşturduğunu ortaya koymuştur. Havzada genel drenajın sentripetal tipte olduğu, alt havzalarda ve yerel bölgelerde dandritik, kafesli ve paralel drenaj ağlarının geliştiği görülmüştür. Uygulanan indislerle drenaj ağı ve flüvyal süreçlerin gelişiminde tektonik hareketlerin etkisinin baskın etmen olduğu sayısal kanıtlarla tespit edilmiştir.
Keywords : Morfometrik İndis, Drenaj Ağı, Flüvyal Süreçler, Tektonizma, İnegöl Havzası