Harnâme’nin Söz Varlığı Bağlamında İncelenmesi

Authors : Nermin Er Aydemir, Ali Canbulat

Pages : 54-66

Doi:10.52974/jena.1548018

View : 90 | Download : 116

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçe, sahip olduğu zengin söz varlığı içerisinde özellikle tarihî köklülüğüne dayalı olarak kalıplaşmış kültürel kodlara karşılık gelen zengin söz varlığına sahiptir. Bu zenginliğin örnekleri, Türk edebiyatının sözlü ve yazılı türlerinde görülmektedir. 14.yüzyılın sonu ile 15.yüzyılın ilk yarısında yaşamış, Klasik Türk edebiyatının kurucularından biri olarak kabul edilen Şeyhî’nin Harnâme adlı eseri Türk hiciv edebiyatının ilk örneği olarak kabul edilmektedir. Bu eser, Türk edebiyatında hem edebî tarih hem de dil tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Şeyhî’nin satirik bir eser olan Harnâme’yi yazarken gösterdiği incelik, nezahet ve alay ediş ile Harnâme hiciv ve mizah alanında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada Harnâme eseri, Türk dilinin tarihsel özellikli kalıplaşmış kültürel temel söz varlığı unsurları ve özel adlar açısından ele alınmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemi çerçevesinde yürütülmüş verilerin toplanmasında doküman analizi tekniğinden faydalanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda çalışmada temel sözvarlığı; vücut ve organ isimleri, bitki (flora) isimleri, hayvan (fauna) isimleri, yer adları olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda ise 46 farklı vücut ve organ isimlerinin 57 kez tekrar edildiği, farklı 11 bitki (flora) isimlerinin 17 tekrarla yer aldığı, 19 farklı hayvan (fauna) isimlerinin 34 kez tekrarlandığı, farklı 31 yer adının 40 kez tekrarlandığı, 16 farklı özel ismin kullanım sıklığının ise 16 olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle Harnâme’nin Türkçe öğretiminde kullanımına yönelik öneriler sunulmuştur.
Keywords : Türkçe eğitimi, Şeyhî, Harnâme, temel söz varlığı, özel isimler.