İktisadi Kararların İrrasyoneliği: Psikolojik Sapmalar

Authors : Müslüm Basilgan

Pages : 365-384

View : 69 | Download : 91

Publication Date : 2023-12-29

Article Type : Review Paper

Abstract :İktisatta rasyonel seçime yönelik baskın normatif yaklaşım beklenen fayda teorisidir. Bu teori ile iktisatta idealize edilmiş bir karar vericinin davranışı ortaya konulmuştur. Bu kapsamda bireylerin kendi faydalarını maksimize edecek şekilde tüm zihinsel yeteneklere sahip olduğu varsayılmıştır. Fakat 20. yüzyılın ortalarından itibaren psikolojinin karar verme üzerine yaklaşımını temel alan çalışmalar gerçek davranışların normatif davranış modellerinden farklı olduğunu ortaya koyarak insanların rasyonalite normlarından ve dolayısıyla beklenen fayda teorisinden türetilen tahminlerden sistematik olarak saptıklarını göstermiştir. Bu kapsamda Herbert Simon beklenen fayda teorisi ile şekilenen bireylerin optimal çıkarımlar ve seçimler yapmak için sınırsız hesaplama yeteneklerine sahip olduğu varsayımının gerçek davranışın bir temsili olamayacağını savundu. Kahneman ve Tversky yaptığı deneysel çalışmalarla insanların belirsizlik altında tahminlerde ve yargılarda bulunurken iktisadi rasyonaliteden sistematik sapmalar ortaya koydu. Bu çalışmanın amacı da bireylerin iktisadi rasyonalite varsayımıyla tutarsız davranışlar sergilediklerine dair kanıtlar çerçevesinde iktisadi irrasyonalitenin yaygınlığını göstermektir.
Keywords : Rasyonalite, İrrasyonalite, Beklenen Fayda, Sınırlı Rasyonalite, Heuristik