Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Rezervuar Kayacı Olan Dolomitlerin Kümelenmiş İzotop Sinyalleri

Authors : Deniz ATASOY, Aylin GEÇER, Arzu AKTOSUN, Aynur GEÇER BÜYÜKUTKU

Pages : 925-943

Doi:10.35414/akufemubid.1105170

View : 33 | Download : 10

Publication Date : 2022-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Yeni nesil bir jeotermometre yöntemi olan kümelemiş izotop tekniği derin gömülmüş kayaçların diyajenetik süreçlerinin iyi anlaşılması kabiliyetine sahiptir. Bu yöntem kullanılarak, Kambriyen-Eosen yaş aralığındaki altı birimden, ~1-3.2 km gömülme derinliğine sahip toplamda 28 adet dolomit üzerinde ölçüm yapılmıştır. Bu çalışmada, bölgesel olarak seçilmiş Güneydoğu Anadolu rezervuarlarının karot ve sondaj kesintilerinden elde edilen dolomit örneklerinin paleosıcaklıkları ve dolomitleşme sularının δ18O değerleri belirlenmiştir. Kümelenmiş izotop yöntemi ile 37.2-161.9oC aralığında değişen sıcaklık değerleri ve +0.9-9‰ aralığında değişen dolomitleşme sularının δ18O değerleri bulunmuştur. Bu çalışma petrografik destekli olarak, paleosıcaklık ve dolomitleşme sularının δ18O d dağılımlarının dört farklı grup altında toplandığını kanıtlarıyla ortaya çıkarmıştır. İlk grup, Hoya Formasyonu için 43±7oC olarak erken dolomitleşme sıcaklığını ve Mardin Grubu-ED için 53 oC kısmi yeniden kristallenme sıcaklıklarını yansıtmaktadır. Bu değerler depolanma yüzeyindeki yoğun buharlaşma ve/veya sığ gömülme olayıyla ilişkilidir. İkinci grubu oluşturan Cudi Grubu dolomitleri, 64.3oC-93.8oC arasında değişen sıcaklık ve 9‰’e varan δ18Osu değerleri sağlamaktadır. Bu değerler, oldukça yoğun buharlaşmış deniz sularının meydana getirdiği yeniden kristallenme olayını temsil etmektedir. Üçüncü grubu oluşturan Mardin Grubu-GD ve Koruk Formasyonu dolomitlerinin kümelenmiş izotop sinyalleri 134.5oC-8‰’e varan sıcaklıklık ve δ18Osu değerlerine dönüştürülmüşlerdir. Bu değerler derin gömülme koşulları altında tamamlanmış yeniden kristallenme olayı ile karakterize edilmektedirler. En yüksek sıcaklık ve δ18Osu değerlerine sahip son grubun değerleri ise 140oC ve +6.5‰’i aşmaktadır. Bu sonuçlar kalın ve masif dolomit oluşumlarından sorumlu olan hidrotermal suların varlığını gösterdiği şeklinde yorumlanmaktadır. Sonuç olarak, bu araştırma petrol rezervuarlarını meydana getiren dolomitleşme olayının şifrelerini çözmeye yardımcı olan kümelenmiş izotop yönteminin yüksek potansiyelini ortaya çıkarmaktadır.
Keywords : Cudi grup, Dolomit, Dolomitleşme, Kümelenmiş izotoplar, Mardin grup, Paleotermometre