HATAY/KIRIKHAN AĞZI VE STANDART TÜRKÇENİN, GÖÇMEN AĞIZLARI ETKİLEMESİ ÜZERİNE

Authors : Ahmet HAŞİMİ

Pages : 1741-1760

Doi:10.17755/esosder.730858

View : 10 | Download : 9

Publication Date : 2020-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu ağızları ilgili karşılaştırmalı ağız çalışmaları ile ilgili birtakım çalışmalar olsa da, nitelik ve nicelik olarak bu çalışmalar istenilen düzeyde değildir. Karşılaştırmalı ağız araştırmaları Türk dili için oldukça önemli olduğu gibi kültürel değişim ve kimlik değişimi gibi konularda da tespitlerde bulunmak açısından da önemlidir. Hatay’ın Kırıkhan ilçesi, Antakya-Maraş ve İskenderun-Halep güzergâhının kesişme noktasıdır. Bu nedenle tarih boyunca birçok farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış kadim bir yerleşim merkezidir. 1084 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah’ın Antakya bölgesini fethetmesiyle Türkler bu yöreye yerleşmeye başlamıştır. Bölge, Türklerle, Bizans ve Haçlılar arasında bir süre el değiştirdikten sonra Memluklular ve ardından Osmanlılar tarafından idare edilmeye başlanmıştır. Tarih boyunca çeşitli Türk unsurlarının göçleriyle Türkleşen yöreye göçler devam etmiş, 1950’lerden sonra Trabzonlular, Yörükler ve Ahıska Türkleri, Kırıkhan’a göçerek burasını yurt edinmişlerdir. Bu bildiride yerli ve göçmen ağzı ilişkileri ses bilgisi bağlamında incelenecektir. Sahadan derlenen metinler incelendiğinde, göçmen ağızların her geçen gün yerli ağız ve standart dilden etkilendiği görülmektedir. Göçmen unsurlardan belli bir mahallede iskân edilip birlikte yaşayanlar değişime direnç göstermişlerdir. Fakat mahallelerinden ayrılıp yerli unsurlar arasına karışanlar değişime ayak uydurmuşlardır. Bunun yanı sıra eğitim veya çalışmak için il dışına çıkanlar ile ağız özelliği yerli ağza yakın olan kişiler ise bu değişime daha hızlı ayak uydurmuşlardır.
Keywords : ağız, yerli ve göçmen, Kırıkhan