ÇAPAKÇÛR KÖPRÜSÜ GEÇİŞ MUKATAASI ÜZERİNE BAZI TESPİTLER

Authors : Yaşar BAŞ

Pages : 19-31

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2013-03-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Arşiv kayıtlarında geçen şekliyle Farsça "Mukâtaa-i Ubûr-ı Cisr-i Çapakçur" tamlaması, "Çapakçur Köprüsü Geçiş Mukataası" manasına gelmektedir. "Ubûr" sözcüğü, Arapça "geçmek"; "cisr" sözcüğü, Farsça "köprü" demektir. Bu ifade ile kastedilen Diyarbekir-Çapakçur (Bingöl) yolu özerinde kurulmuş Çapakçur Köprüsü, tarih boyunca ve Osmanlı Devri'nde bölgenin önemli geçitlerinden biri olmuştur. Mukataaya konu olan Çapakçur Köprüsü'nün yeri konusunda farklı görüşler mevcuttur. Buradan geçenler belli bir miktar geçiş akçesi ödemiştir. Uygulama, zamanımızın modern köprülerinden geçiş karşılığında para alınması işine benzemektedir. Akkoyunlular, Çapakçur Beyi İsfahan Bey ve Osmanlılar zamanında geçiş akçesi uygulaması tam bir disiplinle devam ettirilmiştir. Akkoyunlu Uzun Hasan, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman gibi padişahlar zamanında geçiş akçesinin mali portresi hukuki bir çerçeveye oturtulmuştur. Osmanlı idaresinin ilk zamanlarında köprüden elde edilen mirî malı, Çapakçur Beyi İsfahan Bey'e tahsis edilmiştir. Ardından padişah hassı olarak ayrılmıştır. Daha sonra ber vech-i mâlikane sancak beylerine verilmiştir. Bir süre sonra, ber vech-i mâlikane mukataa olarak mahallin ileri gelenlerine iltizam olarak ihale edilmiştir. XIX. yüzyıla doğru köprünün mukataa gelirini tasarrufunda bulundurmak isteyenler arasında anlaşmazlık baş göstermiştir. Mukataa, muhtemelen tanzimat dönemine kadar devam etmiştir. Anahtar kelimeler: Çapakçur Köprüsü, Çapakçur Mukataası, geçiş akçesi, Çapakçur, Genç.
Keywords : Çapakçur Köprüsü, Çapakçur Mukataası, geçiş akçesi, Çapakçur, Genç