Çağdaş Şiî Düşüncesinde İlk Islah Çabaları: Şeyh Hâdî Necmâbâdî (1834-1902)

Authors : Habip DEMİR

Pages : 517-545

Doi:10.18403/emakalat.652337

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihsel tecrübelerle asırlar boyunca üretilmiş dinî gelenekler, süreç içerisinde kurumsallaşarak kendine mahsus bir yapı oluştururlar. Bu yapının günün ihtiyaç ve beklentilerine göre değişim ve dönüşüme uğraması bir zarurettir. İslam mezhepleri içerisinde önemli bir yeri bulunan Şiîlik’te bu ihtiyaç özellikle çağdaş dönemde ulemânın kendini mezhebin merkezine koymasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. 19. asırda Batı karşısında uğranılan yenilginin ardından İslam dünyasında bu yenilginin sebeplerine dönük çeşitli çözüm arayışları ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında en önemli yeri dinî geleneğe olan eleştirel tutum ve ıslahat girişimleri yer almaktadır. Bu girişimlerin Şiî gelenekteki boyutları ve temel dinamiklerine Türkçe çalışmalarda yeterince yer verilmemiştir. Çalışmamız, çağdaş dönemde Şiî gelenekte başlayan ıslah çalışmalarının ilk örneği sayılabilecek olan İranlı düşünür Şeyh Hâdî Necmâbâdî’nin kendi eseri üzerinden bu geleneğe dönük eleştirilerine yer vermektedir.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Şiilik, İran, Islahat, Şeyh Hadi Necmâbâdî