Fazl B. Şâzân’ın Nazarında Ehl-i Sünnet’in Şiilik Algısındaki Tutarsızlıklar (Sahabe Örneği)

Authors : Ümit TORU

Pages : 197-248

Doi:10.18403/emakalat.738870

View : 14 | Download : 16

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Fazl b. Şâzân, 3. (10.) asrın ilk yarısında Nîşâbur’da yaşadı. O dönemde bölgede Ehl-i Sünnet ile Şia arasında bilhassa sahabe üzerinden büyük polemikler yaşanmaktaydı. Nass fikrinin oluşmasıyla birlikte Şiîler, sahabeyi Hz. Peygamber’in açık beyanlarına muhalefet etmekle itham etmeye başlamışlardı. Sünnîler ise sahabenin tamamının masum olduğunu düşünüyor, onlar hakkında olumsuz bir kanaat taşıyan herkesi bidat ehli kabul ediyorlardı. Aynı dönemde teşekkül etmeye başlayan fezâilü’s-sahâbe edebiyatı, bu düşünceye nebevî bir meşruiyet de kazandırmıştı. Fazl b. Şâzân, el-Îzâh fi’r-red alâ sâiri’l-fırak adlı eserinde, bu literatür içindeki çelişkileri ortaya koymaya çalıştı. Onun asıl amacı, Sünnîlerin Şiîlere ayrımcılık yapmasının önüne geçmek ve kendi mezhep mensuplarına toplumsal hayatta bir yer açmaktı. Muhaliflerinin kendilerine yönelttiği eleştirilerin taşıdığı iç tutarsızlıkları ortaya koymak suretiyle bu amacına ulaşmak istedi. Hiç kuşkusuz onun bu çabaları, Sünnîlerin kendilerine bakışlarını değiştiremedi. Ancak Şiîler üzerinde olumlu bir etki bıraktı ve inançlarından şüphe etmelerine engel oldu. Bu makale, öncelikle Fazl b. Şâzân’ın Ehl-i Sünnet’in sahabe ve Şiîlik algısındaki tutarsızlıkları göstermek amacıyla seçtiği rivayetler üzerine odaklanacak, ardındansa bu rivayetlerin Ehl-i Sünnet kaynaklarında gerçekten bulunup bulunmadığını tespit etmeye çalışacaktır.
Keywords : Fazl b Şâzân, Ehl i Sünnet, İslam Mezhepleri Tarihi, İmâmiyye, el Îzâh fir red alâ sâiril fırak, Ehlür Rey, Ashâbul Hadis, Sahabe