Abdülkāhir Bağdâdî’nin El-Farḳ’ında “Öteki”’nin Karakter Özellikleri

Authors : Mehmet Sever

Pages : 147-179

Doi:10.18403/emakalat.561724

View : 392 | Download : 1956

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :ʿ Abdülkāhir el-Bağdâdî, Eş ʿ arî makâlat geleneğinin önemli temsilcilerinden biridir. Yazmış olduğu el-Far ḳ beyne’l-Fıra ḳ adlı eseri, makālât geleneği içerisinde asırlar boyunca temel kaynaklardan birisi olarak kullanılmıştır. Onun, eserinde takip etmiş olduğu sistematik tasnif, yetmiş üç fırka hadisi merkezinde şekillenmiştir. Kendisinden sonraki süreçte, görüşleri ve tasnif metodu ile etkili olmuş olan el-Far ḳ , üslubu ile de dikkat çekmektedir. Müellifin, eserini kaleme alırken tercih etmiş olduğu üslûp, Ehl-i Sünnet ve Ehl-i Bid ʿ at tasnif bağlamında, inanç ve fikirlerin ötesinde karakter özelliklerinin görülebileceği bir muhteva kazanmıştır. Bağdâdî’nin kendi inanç kimliğini ve anlayışını oluştururken kullandığı temel argüman, “öteki” olarak adlandırabileceğimiz Ehl-i Bid ʿ at mezhebi mensupları olarak kabul ettiği kişilerin, fikirlerinin yanı sıra karakter özelliklerinin de ortaya konması olarak dikkat çekmektedir. Bağdâdî’nin kendi Sünnilik tasavvurunu ve bu tasavvuru oluşturan sınırları inşâ ederken tercih etmiş olduğu anlatım şekli, “öteki”nin olumsuzlanması olduğu kadar, “öteki” üzerinden kendini tanımlamadır. “İçimizdeki öteki”’nin inançları özelinde, Sünnî kimliğin sınırlarını mümkün olduğunca açık ve net çizmek Bağdâdî’nin eserinde dikkat çekmektedir. Ne düşman ne de dost olmayan “öteki”nin kimliğinin karakter özellikleri üzerinden anlatılması, Ehl-i Sünnet ve Ehl-i Bid ʿ at arasında var kabul edilen sınırların belirginleştirilmesi için kullanılmış argümanlardır. Bu çalışma, Bağdâdî’nin el-Far ḳ adlı eserinde, Ehl-i Bid ʿ atin fikir ve inançları üzerinden karakter özellikleri ve fiziki özelliklerinin ortaya konulduğu eleştirel yaklaşımın kodlarını anlamayı hedeflemektedir.
Keywords : el-Farḳ, Karakter, İnşâ, ʿAbdülkāhir el-Bağdâdî, Kimlik, Öteki