İ`tizâl Fikri Nispet Edilen Şâfiî Şahıslar ve Fıkıhta Şâfiîliği Benimseyen Mu`tezilî Şahıslar

Authors : Fatmanur Alibekiroğlu Eren

Pages : 76-111

Doi:10.18403/emakalat.574860

View : 345 | Download : 1929

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihsel süreçte i\\\'tizâl fikri nispet edilen Şâfiî şahıslar ile fıkıhta Şâfiîliği benimseyen Mu\\\'tezilî bazı şahısların mevcut olduğu görülmektedir. Üçüncü/dokuzuncu asrın ikinci yarısından, altıncı/on ikinci asra kadar özellikle Bağdat ve Nişabur şehirlerinde yaşayan pek çok şahıs i\\\'tizâl ile Şâfiîliği bir arada benimsemiştir. Bu etkileşimin pekişmesinde Büveyhîler gibi bazı siyasî unsurların mezhep politikalarının etkili olduğu anlaşılmaktadır. Şâfiî-Mu\\\'tezilî olarak da isimlendirilebilecek olan söz konusu şahıslara Şâfiî ve Mu\\\'tezilî geleneğin biyografi kitaplarında işaret edilmiştir. Bunun yanında tam bir Mu\\\'tezilî sayılamamakla birlikte kısmen i’tizâlî görüşleri benimseyen Şâfiî şahıslara dair de örnekler söz konusudur. Şâfiîlik-Mu\\\'tezile etkileşiminin tezahürü olarak sayılabilecek tüm bu örneklere her iki geleneğin yaklaşımında ise bazı farklılıkların mevcut olduğu tespit edilmiştir. Biz bu çalışmada öncelikle Şâfiîlik-Mu\\\'tezile etkileşimine dair mülahazalara yer verdik ve burada her iki mezhebin birbirine olan bakış açısını değerlendirdik. Daha sonra i\\\'tizâl fikri nispet edilen Şâfiî şahıslar ile fıkıhta Şâfiîliği benimseyen Mu\\\'tezilî şahıslardan tespit edebildiklerimizin biyografilerine yer verdik. Bunu yaparken, şahıslarla ilgili genel malumatı vermek yerine, şahısların özellikle Mu\\\'tezile ve Şâfiî mezhepleri ile ilişkileri üzerinde durduk. Bu çalışma ile amacımız tarihsel süreçte şahıslar bazında mevcut olan tüm etkileşim örneklerini bütüncül bir şekilde ele almaktır.
Keywords : Şâfiî-Mu\'tezilî, Şâfiî Tabakatlar, Mu\'tezile, Şâfiîlik, Eş\'arîlik