Yezîdilerde Sünnet Merasimi ve Kirveliğin Birlikte Yaşama Kültüründeki Yeri: Midyat Örneği

Authors : Yunus İbrahimoğlu

Pages : 295-318

Doi:10.18403/emakalat.1465238

View : 223 | Download : 352

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Farklı din ile kültürlerin etkisine açık olan ve daha çok şifahî bilginin hâkim olduğu Midyat Yezîdilerinin, bölgedeki diğer din ve inanca sahip topluluklarla iletişim ve etkileşimleri, aydınlatılmaya muhtaç konulardandır. Bu bağlamda Mardin coğrafyasının dinî mozaiklerinden ve Midyat ilçesiyle köylerinde yaşayan Yezîdilerin, diğer Müslüman gruplarla geliştirdikleri “Sünnet Merasimi ve Kirvelik” uygulamaları, gözlem ve mülakat tekniğine başvurularak incelenmiştir. Görüşmeler, bir dönem Avrupa ülkelerinde yaşayıp geri dönen ve artık inşa ettikleri köylerinde ikamet eden Yezîdilerle yapılmıştır. Bunlar, yerleşim yerlerine kalıcı olarak yerleşip belli bir yaşın üzerinde olan ve Yezîdi inancında herhangi bir değişimin olmadığı üyelerdir. Yezîdi toplumunda önemli dinî uygulamalardan sayılan sünnet, öteki gruplarla olan birlikteliklerinde mühim bir işleve sahip bir tür etkileşim aracına dönüştürülmüştür. Öyle ki Midyat bölgesinde yaşayan Yezîdiler arasında kutsal olduğuna inanılan sünnet ve beraberinde getirmiş olduğu kirvelik müessesesinin zamanla aileler arasında dostane ilişkilerin kurulmasının yanı sıra iki önemli işlevinin daha olduğu sonucuna varılmıştır. Burada etkili olan faktörler ise bir Yezîdinin ancak bir Yezîdi ile evlenebilmesi kaidesinden hareketle Yezîdilerin diğer gruplarla olabilecek evliliğini engelleme çabası ve ölümün dinle kurulan bağlantısı olmuştur. Böylece kirvelik bir yandan stratejik ittifaklar kalkanı olarak kullanılmış diğer yandan da dinî ritüel sayılan ölünün doğduğu topraklarda defnedilmesi sorumluluğunun yerine getirebilmesi için tercih edilen alternatif yol olarak işletilmiştir.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Yezîdi, Birlikte Yaşama Kültürü, Sünnet Merasimi, Kirvelik