Böl ve Yönet Stratejisi Bağlamında Sir Seyyid Ahmed Han’ın Milliyetçilik Tasavvuru

Authors : Salih Kalkan

Pages : 649-679

Doi:10.18403/emakalat.1502790

View : 70 | Download : 74

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, çağdaş İslami akımlardan olan Aligarh hareketinin ve Hintli Müslümanlar arasında modernist dini düşüncenin ilk temsilcisi Seyyid Ahmed Han’ın (öl. 1898) siyasi temayüllerini konu edinir. O, sömürge dönemi Hindistan’ında Müslümanlar arasında politik kimliği ile ön plana çıkan bir isimdir. Bu hususa ilişkin gelişen literatürde Seyyid Ahmed Han’ın genellikle, vatansever veya milliyetçi bir kimse olarak tavsif edilmesi dikkat çeker. Fakat onun, gerek ülkesini işgal eden İngilizlerle giderek bütünleşen siyasi çizgisi, gerekse çağdaşı olduğu Hintli Müslümanlar arasında toplumsal aidiyet bağlamında müteammim anlayışa muhalif bir çizgide hareket etmiş olması, onun siyasi anlayışındaki milliyetçi tasavvuru tartışmaya açmaktadır. Bu husustaki tartışmaların odağında hilafet, ümmet gibi dini zemini bulunan kavramlar yer alırken bu noktada siyasi temayüllerinin dini konulardaki görüşleri üzerindeki belirleyiciliğinden bahsedilebilir. Ayrıca onun, Hintli Müslümanları konsolide etmeye çalıştığı politik çizgisinin, tedricen sınırları daralan bir milliyetçilik tasavvuruna dönüştüğü görülür. Aynı süreçte İngilizlerin ise Alt Kıta’da takip ettikleri politikalar, “Böl ve Yönet” (Divide et Impera) stratejisi ile irtibatlandırılmaktadır. Bu bağlamda elinizdeki bu araştırma, Seyyid Ahmed Han ile özdeşleşen milliyetçilik tasavvurunun ve bu tasavvura ilişkin Hintli Müslümanları konsolide etmeye çalıştığı siyasi pozisyonun niteliğini, İngilizlerin Hindistan’da uygulamaya aldıkları Böl ve Yönet stratejisi ile irtibatlı bir şekilde, fikir hadise irtibatı metodolojisi çerçevesinde tartışmaya çalışmaktadır.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Seyyid Ahmed Han, Hindistan, Oryantalizm, Sömürgecilik