Ḥasan b. Ömer es-Sunkūrî ve İslâm Mezheplerine Bakışı

Authors : Cebrail Küllü

Pages : 859-893

Doi:10.18403/emakalat.1551642

View : 100 | Download : 78

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada XIX. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden Ḥasan b. Ömer es-Sunkūrî’nin, Zübdetü’l-‘aḳāid nuḫbetü’l-fevâ’id adlı eseri bağlamında İslâm mezheplerine bakışı konusu ele alınmıştır. İslâm düşünce tarihinde itikadî ve siyasî gayelerle vücut bulan mezhepler farklı geleneklere mensup âlimler tarafından tavsif ve tasnif edilmişlerdir. Söz konusu mezheplerin tasnifi hususunda yetmiş üç fırka hadisi belirleyici bir etkiye sahip olmuştur. Farklı varyantları olan bu rivayeti esas alarak itikadî ve siyasî İslâm mezheplerine dair eser telif edenlerden biri de Ḥasan b. Ömer es-Sunkūrî’dir. Hanefî-Mâtürîdî bir kimliğe sahip olan Sunkūrî’nin, Eş‘arî makâlât geleneğinin tasnif sistemini esas alarak telif ettiği Zübdetü’l-‘aḳāid nuḫbetü’l-fevâ’id adlı eseri bağlamında İslâm mezheplerine yaklaşımının arka planını yansıtma ve eserin özgünlüğünü ortaya koyma amacına matuf olan bu çalışmada Sunkūrî’nin; hayatı, ilmî şahsiyeti, eserleri vb. konular ele alınmış, İslâm mezheplerine yaklaşımı ve mezhepleri tasnifi üzerinde durulmuştur. Hanefî-Mâtürîdî bir âlimin, eserinde Eş‘arî geleneğe ait tasnif sistemini benimsemesi ve fırka tasnifini bu geleneğe göre sistematize etmesi çalışmanın önemini ortaya koymakta olup onun, “Âmidî tasnifi” adıyla şöhret bulan ve Adudüddîn el-Îcî (ö.756/1355) ve Seyyid Şerîf el-Cürcânî (ö. 816/1413) ile Osmanlı medreselerinde yaygınlık kazanan tasnif sistemi bağlamında fırkaları ele aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Söz konusu çalışmada tasvir edici/betimleyici anlatım esas alınmıştır.
Keywords : İslâm mezhepleri tarihi, Sunkūrî, Zübdetü’l-‘aḳāid, makâlât, tasnif