GENEL İŞLEM ŞARTLARINDA ŞAHSÎ (BİREYSEL) ANLAŞMANIN MEVCUDİYETİNİ İSPAT YÜKÜ

Authors : İsmail ATAMULU

Pages : 101-147

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2018-05-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Genel işlem şartları, bu isimle ilk defa 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu sayede, tüketicinin korunmasına yönelik kanuni düzenlemelerin benzerleri, bütün borç ilişkilerine uygulanabilir hâle gelmiştir. Sözleşmenin hükümleri, yürürlük, yorum ve içerik denetimine tâbi tutulmaktadır.  Bu yolla, sözleşmenin muhtevası tespit edilmektedir. Tarafların; sözleşme şartlarını gerçek anlamda müzakere etmiş olmaları, sözleşmenin şahsî hâle gelmesine yol açar. Şahsî bir sözleşme, tarafların iradelerini serbestçe yansıttıklarını gösterir. Bu nitelikteki bir sözleşme, hiç şüphesiz öncelikle uygulanma özelliğine sahiptir. Genel işlem şartları müzakere edilmemişse, şahsî sözleşmeden söz edilemez. Bu şartlar hükümsüz olur. Bu bakımdan şahsî sözleşmenin varlığının tespiti gerekir.   Şahsî sözleşmenin tespiti ve ispatı, oldukça zordur. Sözleşme muhtevasında yer alan şartların, müzakere edildiği iddiası somutlaştırılmalıdır. Türk Borçlar Kanunu’nda, bu yükün hangi tarafta olduğu, bir kanunî düzenleme ile doğrudan belirlenmiş değildir. Bu konuda, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda, Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar Hakkında Yönetmelikte, Avrupa Konseyi Direktifinde (93/13 AET) ve Alman Medenî Kanununda düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemelerden kıyasla, şahsî anlaşmanın ispat yükünün hangi tarafta olduğu belirlenebilir.
Keywords : Genel işlem koşulları, Şahsî anlaşma, İspat yükü