“USÛL-İ CEZAİYYE TEDKİKATI” ADLI MAKALE BAĞLAMINDA İSMAİL RATİB BEY’İN KADİM MEDENİYETLERİN CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Müge VATANSEVER ÖZTÜRK

Pages : 227-281

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2023-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Hukuk, insanlığın ortak ihtiyaçlarının, aklının, ahlâkî değerlerinin ve temel hukuk ilkelerinin bir gereği olarak doğup gelişmiştir. Belirli hukuk kurallarının ve uygulamalarının varlığı tarihin bilinen en eski uygarlıklarında da görülmektedir. Bu durum ceza muhakemesi hukuku bakımından da aynen geçerli olmuş; eski çağlardan beri ceza yargılamaları usûlü, bütün milletlerde benzer esaslar göstermiştir. Bir suçun işlenip işlenmediği; işlenmişse, kim tarafından işlendiği ve yaptırımının ne olacağı sorununa çözüm getirmek amacıyla girişilen iddia, savunma ve yargılama faaliyetlerinin bütünü ceza muhakemesi hukukunu oluşturmaktadır. Ceza muhakemesi hukuku, uzun yıllar içerisinde gelişmiş ve bugünkü halini almıştır. İsmail Ratib Bey, “Usûl-i Cezaiyye Tedkikatı” adlı makalesinde medeniyet seviyesi ile ceza muhakemesi hukukunun gelişimi arasındaki bağlantıyı ortaya koymuştur. Yazar, makalesinde sırasıyla İbranilerin, Mısırlıların, İranlıların, Hintlilerin ve Antik Yunanlıların ceza yargılama usûllerinin gelişimini, olumlu ve olumsuz yönleriyle incelemiştir. Bazı milletlerin kanunları, insan onuruna uygun ve çağdaş sayılabilecek hükümler içerirken bazılarınınki adaletten ve insanlıktan uzak, ağır cezai hükümler içermektedir. İbranilerin ve Mısırlıların usûl hükümlerinin oldukça adil ve insancılken, İranlılar ve Hintliler için aynı şeyin geçerli olmadığı çalışmada görülmektedir. Çalışmadan genel olarak, bir medeniyet ne kadar gelişmişse hukuk kurallarının da o kadar gelişmiş olacağı ve bir devlet ne kadar özgürlükçüyse ceza muhakemesi usûllerinin de o kadar insancıl, adaletli, ne kadar otoriter ise bu usûllerinin o kadar katı olacağı sonucu çıkarılmaktadır.
Keywords : Ceza Muhakemesi, Medeniyet, Hukuk, İbraniler, Antik Yunan, Yargılama, İsmail Ratib Bey