OSMANLI ŞER‘İYE MAHKEMELERİNDE KÂTİPLERİN KADILARA VEKALET ETMESİ

Authors : Betül Kayar

Pages : 1000-1027

Doi:10.58820/eruhfd.1382547

View : 170 | Download : 213

Publication Date : 2023-10-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı şer‘iye mahkemelerinde hüküm makamı olarak kadılar yer almıştır. Kadılara mahkeme işlerini yürütürken nâib ve kâtipler başta olmak üzere çeşitli görevliler yardımcı olmuştur. Kadıların mahkemede bulunmadığı hallerde nâibler kadı yerine uyuşmazlıklara bakmış ve hüküm vermiştir. Rastladığımız bazı şer‘iye sicillerinde ise başkâtiplerin kadının bulunmadığı hallerde tıpkı nâib gibi kadıya vekalet edebildiği görülmüştür. Şer‘iye sicilleri dışında literatür ve mühimme defterlerinden faydalanılarak konu incelenmiş ve elde edilen bulgular şu şekilde olmuştur: İslam hukuku kâtiplerin bazı hallerde kadıların yerine geçerek hüküm kurabilmesini kabul etmiştir. İslam devletlerinde bu yönde uygulamalar mevcut olmuştur. Osmanlı yargılama hukukunda da kâtipler kadılara vekaleten mahkeme işlerini yürütebilmiştir. Başkâtipler kadı veya nâibin görev yerine geç gelmesi, herhangi bir sebeple mahkemede bulunmaması, azledilmesi veya vefat etmesi halinde mahkemede kadıya vekaleten görev alabilmiştir. Kâtipler ise özellikle mahkeme dışında yapılması gereken keşif gibi işlemleri kadıya vekaleten yerine getirebilmiştir.
Keywords : Kâtip, kadı, vekil, şeriye mahkemesi, şeriye sicilleri