DAVETLE MÜDAHALE DOKTRİNİ VE MEŞRU MÜDAFAA HAKKI’NIN JUS AD BELLUM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: TÜRKİYE’NİN LİBYA VE SURİYE MÜDAHALELERİ

Authors : Baransel Mızrak

Pages : 377-412

View : 99 | Download : 116

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Jus ad bellum kavramı, kuvvet kullanımının uluslararası hukuka uygunluğunu yorumlayan önemli bir kavramdır. Müdahale hukukunun eş anlamlısı olarak ele alınabilecek olan bu kavram, bir müdahalenin hukuka uygun olup olmadığı konusunda araştırmacılara yol göstermektedir. Mezkûr kavram, BM Andlaşması’nın meşru müdafaa hakkından bahseden 51. maddesi ile aynı andlaşmanın kuvvet kullanım yasağından söz eden 2/4. maddesi arasındaki hassas dengeler üzerine kurulu olup gerçekleştirilen müdahalelerin hukuki analizi olabildiğince bu iki önemli maddeye göre şekillendirilmektedir. Devletler egemenlik hakkına dayanarak bir devleti veya devlet dışı aktörü ülkesine davet edebilmekte ve bu yolla meşru müdafaa hakkına başvurabilmektedir. Ancak davete dayanmamakla birlikte meşru müdafaa hakkına dayandığı ifade edilen müdahaleler, jus ad bellum açısından önemli bir tartışma konusudur. Türkiye’nin Libya ve Suriye müdahaleleri ise davetle müdahale doktrini ve meşru müdafaa hakkının karşılaştırmalı olarak ele alınabileceği müstesna örneklerdendir. Bu çalışma da Türkiye’nin davete değil müdafaa hakkına dayanan Suriye müdahaleleri ile davete dayanan Libya müdahalelerini jus ad bellum açısından karşılaştırmalı olarak ele almayı amaçlamaktadır. Söz konusu çalışmada konuya ilişkin mümkün olduğu ölçüde uluslararası hukukun temel kaynakları öncelenerek bir yorum getirilmesi ve Türkiye’nin olası sorumluluğuna ilişkin bir kanaate varılması hedeflenmektedir.
Keywords : jus ad bellum, meşru müdafaa hakkı, davetle müdahale doktrini, Libya müdahalesi ve Suriye müdahalesi