Telafi Edici Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Türkiye ve AB Ülkelerinin İnsani Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi

Authors : Erhan Orakçı, Ali Özdemir

Pages : 61-74

View : 27 | Download : 21

Publication Date : 2017-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:6.0pt; mso-para-margin-left:0cm; text-align:justify; mso-pagination:none; font-size:11.0pt; font-family:Cambria; color:black;} Ülkelerin insani gelişmişlik düzeylerinin sıklıkla üç temel gösterge üzerinden değerlendirildiği görülür. Bunlar; eğitim, sağlık ve refah düzeyi göstergeleridir. Ülkelerin insani gelişmişlik düzeyleri ölçümünde bu üç göstergenin yeterli görülmediği ve başka göstergelerin kullanıldığı birçok çalışma yapılmıştır. Bu tartışmalar ışığında Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin insani gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde “İnsani Gelişmişlik Endeksi”(İGE) ile birlikte Avrupa Yaşam Kalitesi Anketi’nden seçilen göstergeler kullanılmıştır. Ülkelerin insani gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde, Gri İlişkisel Analiz (GİA) ve MOORA (Multi-Objective Optimization on the basis Ratio Analysis) yöntemlerinden yararlanılmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Göstergelerin etki düzeyi Entropi ve CRITIC (CRiteria Importance Through Intercriteria Correlation) ağırlıklandırma yöntemleri ile değerlendirilmiştir. İnsani gelişmişlik düzeyi en yüksek ilk üç ülke; GIA ve MOORA – Oran yöntemi’ ne (OY) göre; Lüksemburg,  Finlandiya ve Avusturya iken MOORA – Referans nokta yaklaşımı yöntemine (RNYY) göre Birleşik Krallık, Hollanda ve Danimarka olarak bulunmuştur.  Türkiye ise GIA Yöntemine göre 26, MOORA - OY ve RNYY’ ye göre 23. sırada bulunmuştur. 
Keywords : İnsani Gelişmişlik, GİA, MOORA, ÇKKV