Türk Dünyasında Kronolojik Sistemler

Authors : Ünver GÜNAY

Pages : 239-272

View : 15 | Download : 15

Publication Date : 2006-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Herkesin ve her şeyin onun içine gömülü olduğu bir gerçeklik olarak zaman evrenseldir. Bununla birlikte, zamana ilişkin algı, idrak, yaklaşım ve düzenlemeler bir toplumdan ötekine farklı biçim ve düzeylerde tezahür etmektedir. Hakikaten, tarih içerisinde bir kısım toplumlar gelişmiş takvimler oluşturmayı başarmış, ötekiler bunu başaramamış görünüyorlarsa da, yine de her toplum zamanı belli bir kronolojik sistem çerçevesinde algılamış ve hayatını buna göre yaşamıştır. Her halükârda, gelişmiş kronolojik sistemler, ancak gelişmiş uygun kültür ve medeniyet ortamlarında gelişme imkânına kavuşuyorlar. Aynı toplumun tarihi ve kültürü içerisinde duruma göre çok çeşitli kronolojik sistem, takvim ve tarihlendirme usul ve teknikleri yer tutabiliyor. Esasen, kronolojik sistemler ve takvimlerin tarihi aynı zamanda bir sosyo-kültürel değişim tarihi olarak da karşımıza çıkıyor. Meselâ Türk tarihi ve toplulukları bu duruma tipik bir örnek teşkil ediyor. Hakikaten Türkler, tarihleri boyunca Hicri Takvim, Celali Takvim, Rumi Takvim ve en son olarak da Milâdi Takvim gibi çok çeşitli kronolojik sistemler ve takvimleri kullanmış olup, bunların en önemlilerinden biri On İki Hayvanlı Takvim’dir. Bu sonuncusu, bilim adamları ve araştırmacıların öteden beri dikkatini üzerine çekmiş ve hatta bir biçimde çekmeye devam etmektedir. Her halükârda, bu bağlamda Türk tarihçisi Osman Turan’ın konuyla ilgili monografisi ile Fransız dilbilimci ve Türkolog Louis Bazin’in Türklerde kronolojik sistemleri konu alan kitabı, kronolojik sistemler konusunda ayrıntılı bilgi, yorum ve değişik görüşleri ele alıp incelemeleri ve değerlendirmeleri bakımından kayda değerdir. Bu bakımdan, bu çalışma, bu iki eserde ele alınan meseleler bağlamında, Türklerde kronolojik sistemler konusuna genel bir göz atış yapmayı ve böylece müteakip çalışmalara ışık tutmayı amaçlamış bulunmaktadır
Keywords : Anahtar Kavramlar Zaman, tarihi zaman, sosyal zaman, zamanın sosyolojisi, kronoloji, takvim, On İki Hayvan takvimi