İBN BİNADA KUTSAL AKIL VE PEYGAMBERLİK İLİŞKİSİ

Authors : Mustafa YILDIZ

Pages : 227-250

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2009-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Sina akıl öğretisine iliştirdiği kutsal akıl kavramı ile, peygamberliği, varlık değeri, işlevi ve başarısıyla ilgisi bakımından temellendirir. Bu makalede öncelikle, kutsal aklın varlık düzeni içerisindeki yeri araştırılmıştır. Varlık düzeninde kutsal akıl, ilk madde¬den itibaren akıllar evreninde ve İlk Neden'e doğru yükselil basamaklarının en yüksek konumunda bulunur. Daha sonra aklın düşünülür sûretlerle ilişkisindeki basamakları içerisinde kutsal aklın yeri ele alınmıştır. İbn Sina'ya göre insan nefsi, doğuştan düşünülür nesneleri almak için bir gizilgüce sahiptir. Bu aşama heyulânî akıl olarak adlandırılır. Düşünmenin ilk ilkelerini içeren önermeleri elde eden, ancak onları henüz kullanmayan kişinin meleke halinde bir aklı vardır. Ne zaman ki bir kişi soyut kavramları ve ikincil düşünsel sûretleri elde eder, ancak şu anda onları kullanmıyor ise bilfiil aklı vardır. İnsan aklının düşünülür sûretleri fiil halinde düşündüğü durumu ise, Faal Aklın sudûrundan kazanılmış olması nedeniyle müstefâd/kazanılmış akıl olarak adlandınlır. Kutsal akıl ise, meleke halindeki akıl cinsin¬den heyulânî aklın özel durumu olarak tanımlanır. Makalemizde son olarak peygamberlik problemini açıklamak ve temellendirmek amacıyla akıl öğretisine iliştirilmiı bir kavram olarak kutsal aklın yeri, ayıncı özellikleri, bilgilenme/teallüm, sezgi, hayal gücü ve mucize gibi kavramlarla ilişkisi incelenmiştir. Bu bağlamda İbn Sina peygamberliğin çeşitli basamaklarından söz eder. Kutsal akü, yani akla dayalı peygamberlik, akün eylemlerinin ve peygamberlik güçlerinin en üst düzeyinde bulu¬nur
Keywords : Peygamberlik, Kutsal Akıl, Varlık Düzeni, Heyulânî Akıl, Bilmeleke Akıl, Bilfiil Akıl, Müstefâd Akıl, Faal Akıl