Tabakâtü’l-Memâlik’e Göre Sultan Süleyman Zamanında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı

Authors : Funda ACAR

Pages : 7-38

View : 16 | Download : 13

Publication Date : 2018-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti, karakteristik olarak küçükten büyüğe doğru köy, nahiye, kaza, sancak ve eyalet/beylerbeyilik birimlerinden oluşan bir idari yapılanmaya sahiptir. Devletin coğrafî sınırlarının genişlemesinin paralelinde nitelik olarak gelişen, nicelik olarak da sürekli değişen bu idari birimler Sultan Süleyman zamanında dönemin ihtişamı birebir yansıtan bir seviyeye ulaşmıştır. Bu muhteşem çağda yirmi üç yıl aralıksız olarak nişancılık hizmetinde bulunan Celal-zâde Mustafa Çelebi de  Tabakâtü’l-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik adlı eserinde ülkenin idari yapılanmasına yer vererek kendini ve eserini emsallerinden ayrı bir konuma taşımıştır. Kendinden önceki müellifleri yeknesak olmakla eleştiren Celal-zâde, eserinde Beylerbeyilik ve sancak bağlamında idarî taksimattan bahsederek ve bu içerikten dolayı eserine  Tabakâtü’l-Memâlik ismini vererek üslup ve isim noktasında sıradanın oldukça dışına çıkmıştır. Ancak eserini planladığı gibi tamamlayamayarak Sultan Süleyman devri siyasî olaylarını anlatan bir tarih yazmaktan ileri gidemeyen Celal-zâde, eleştirdiği müelliflere içerik olarak benzese de içeriden biri olarak dönemin olaylarını monografik bir tarzda anlatan yaklaşımıyla emsallerinden yine ayrılmayı başarmıştır. Bu çalışmada, Celal-zâde’nin Tabakâtü’l-Memâlik isimli eserinde yer alan beylerbeyilikler ile bunlara bağlı sancaklar, dönemin tapu tahrir defterleri ve sancak tevcih defterleri gibi arşiv belgelerinden elde edilen birinci elden bilgilerle desteklenerek metin-arşiv karşılaştırması ve bütünlüğü içinde incelenmektedir.
Keywords : Sultan Süleyman, Osmanlı, İdari Taksimat, Tabakatü'l Memalik, İslam Tarihi