Geleneksel el sanatlarında kullanılan çintemani motifive seramik sanatına yansımaları

Authors : Bengutay HAYIRSEVER

Pages : 9-22

Doi:10.48070/erusosbilder.711330

View : 25 | Download : 30

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Geçmiş yüzyıllardan günümüze ustasının anlatım diliyle biçimlenerek belirgin bir kimlik ortaya koyan geleneksel motiflerimiz; özgün desenleri, şekilleri ve renkleri ile Türk kültürü içinde köklü bir geçmişe sahip olagelmiştir. Bu motiflerin en göz alıcı ve dikkate değerlerinden biri Çintemani motifidir. İlk kullanımı Uygur Türklerine kadar tarihlendirilen Çintemani motifi; günümüzde tekstil, halı, çini, seramik, tezhip, ahşap ve sedef işlemeciliği gibi sanatlarda hala yaygın olarak kullanılmaktadır. Tarihte farklı medeniyetlerde çeşitli inançlarda sembol ve dekor amacıyla farklı şekil ve kompozisyonlarda kullanılmış olan motif; Uygur Türkleri’nin kullanımından sonra Uzakdoğu‘da kutsal bir hale gelmiş ve daha sonra Osmanlı süsleme sanatında da çoklukla kullanılmıştır. Bereket, koruyuculuk, güç gibi kavramları temsil eden ve görsel olarak üçgen şeklini hatırlatan Çintemani motifi; ikisi altta biri üstte üç yuvarlak ve iki dalgalı çizgiden meydana gelmektedir. Üç yuvarlak, pars postundaki beneklere, iki dalgalı çizgi ise kaplan postuna benzetildiğinden Osmanlı döneminde padişah ve şehzade kaftanlarında sıkça kullanılmıştır. Bu araştırma da Çintemani motifinin tarihi, kültürel ve sosyal anlam boyutu irdelenerek, motifin seramik sanatına nasıl yansıdığı örneklerle anlatılacaktır.
Keywords : Kültür, Seramik, Çintemani, Motif, Kaftan