ARİSTOTELES’TE ETİK GÖRECİLİĞİN ELEŞTİRİSİ

Authors : Suat ÇELİKKOL

Pages : 161-172

View : 17 | Download : 15

Publication Date : 2015-07-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Etik görecilik, evrensel olarak geçerli ahlaki ilkelerin bulunmadığını, tüm ahlaki ilkelerin kültürlere ve bireysel tercihlere göre farklı olduğunu ileri sürer. Antikçağda sofistlerin benimsediği bu iddia ahlaki değerleri şüpheli duruma düşürdüğü için daha o dönemde ağır şekilde eleştirilmiş, fakat başlattığı tartışma günümüze kadar devam etmiştir.  Bu yazıda felsefe tarihinde sürekli gündemde yer almış olan etik görecilik öğretisinin ne olduğunu, ilk temsilcileri olan sofistlerin etik göreciliğe nasıl vardıklarını, hangi tezlere dayanarak görüşlerini temellendirdiklerini incelemeyi; özelde ise etik görecilik öğretisinin temel dayanaklarını ağır biçimde eleştiren Aristoteles’in, bu öğretiyi hangi yönlerden tutarsız bulduğunu, sorunu nasıl incelediğini, kendi tezinden hareketle ahlakta nasıl bir yönelime ulaştığını ortaya koymayı amaçladı. Sofistler, evrensel olarak geçerli ahlaki ilkelerin olmadığını, ahlaki değerlerin toplumdan topluma hatta kişiden kişiye değiştiğini, tüm değerlerin ilahi temellerden bütünüyle bağımsız olarak yalnızca insani ve sübjektif temeller taşıdığını iddia etmişlerdir. Onlar böyle bir görüşü Heraklitos’un metafizik öğretisinden hareket ederek savunmuşlardır. Aristoteles ise sofistlerin dayandığı metafizik öğretinin, mantığın en temel ilkesi olan “çelişmezlik ilkesi”ne ters düştüğü için onların tüm iddialarının çürük olduğunu ifade etmiştir. Aristoteles sofistlerin bu yanılgıya düşmelerinin nedenini doğadaki değişimi gözlemlemelerine fakat değişmeden kalanı gözden kaçırmalarına, duyusal olanları anlamalarına ama göksel dünyayı fark edememelerine bağlamıştır.
Keywords : Etik görecilik, Aristoteles, Sofistler, Antikçağ, Çelişmezlik İlkesi