İSMÂİLÎ DAVASINDA BİR POLİTİK SÖYLEM OLARAK MUSTÂ’LÎ-NİZÂRİ AYRILIĞI VE NİZÂRİLİĞİN DOĞUŞU

Authors : İsmail AY

Pages : 61-75

Doi:10.46790/erzisosbil.1266074

View : 39 | Download : 28

Publication Date : 2023-07-07

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam Devletinde Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Hz. Ali’nin halife olması gerektiğini savunan Şîiler ve mevcut halife silsilesine tabii kalan Sünniler arasında asırlarca süregelen mezhep kavgaları baş gösterdi. Bu süreçte Şîi kolunun en güçlü mezheplerinden biri olan İsmâilîler 909 yılına değin dikkate şayan olmayan bir yaşam sürdürdüler. 909 yılında Fatımi Devleti’nin kurulmasıyla birlikte Fatımilerin egemen olduğu bölgelerde İsmâilîlik açıktan yayılma gösterirken diğer bölgelerde gizlilik esaslarından taviz vermediler. İran Coğrafyasının Sünni akideye bağlı Selçukluların nüfuzu altına girmesiyle birlikte İran’daki İsmâilî ağı Isfahan merkezli yarı özerk bir yapı haline büründü. Bu dönemde İsmâilî davet ile tanışan Hasan Sabbah, Halife Müstansır’ı ziyaret etmek amacıyla Kahire’ye gitmiş ve orada Müstansır’ın oğlu Nizâr’ın müstakbel imamlığını savunmuştu. Halife Müstansır’ın ölümünün ardından Cemâlî ailesinin vasiliğinde Nizâr’ın değil Mustâ’lî’nin imametine tabii kalınmıştı. Bu çalışmada Mustâ’lî-Nizâri ayrılığını politik bir söylem haline dönüştürerek Kahire’den ayrılan ve müstakil bir otorite olmayı başaran Hasan Sabbah ve onun yeni daveti ele alınmıştır.
Keywords : İsmâilîler, Hasan Sabbah, Nizâr, Mustâ\`lî