SÂHİB MEHMED EFENDİ’NİN BİR TARİH MANZUMESİNDE LÂLE DEVRİ İRAN SAVAŞLARI

Authors : Metin HAKVERDİOĞLU

Pages : 773-786

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2019-08-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatı, tarihe kaynaklık etmesi yönünden ilginç edebiyatlardan birisidir. Onun üzerine eğilen her araştırmacı mutlaka bir tarihî olayla karşılaşır ve o günün toplumunun ne düşündüğünü bu yolla tahmin edebilir. Özellikle divanların sonunda yer alan tarih manzumeleri, sosyal hayatın pek çok yönünü kayda geçirmesi sebebiyle üzerinde durulmaya değer bilgiler verir. Bir devletin her türlü gelişme veya çökme hadisesini; devletin ileri gelenlerinin atanma, yükselme veya azledilme gibi hallerini; savaşları, barışları, düğünleri, ölümleri kısaca hayatın neredeyse tüm kesitlerini ebcedli tarih manzumeleri ile ölümsüzleştirmiş bir edebiyattan bahsetmekteyiz. Lâle Devri ve bu devirde yaşanan olaylar bu bağlamda divan şiirinin merceğinden kaçmamıştır.  Bu çalışmanın konusu Sâhib Mehmed Efendi’nin ilk defa gün yüzüne çıkacak bir tarih manzumesidir. Sâhib Mehmed Efendi Gence’nin ve diğer birkaç şehrin fethi ile ilgili bir tarih manzumesi kaleme almıştır. Üzerinde çalışma yapılan divanında mevcut olmayan bu manzume, Gence’nin kimlerden ve ne şartlarda alındığını anlatmış, sonundaki ebcedli beyti ile de bu kutlu tarihi ölümsüzleştirmiştir.            Bu makalemizle Lâle Devri savaşlarını o dönemin şairlerinin nasıl yorumladığını görme imkânı bulacağız. Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası adını verdiğimiz yazma eserde bulunan ve mecmuanın orijinal el yazmasından transkribe ettiğimiz bu metni, günümüz Türkçesine çevirerek anlaşılırlığını artırmaya çalıştık. 
Keywords : Lâle Devri, Savaş, Divan Şiiri, Tarih Manzumeleri, Sâhib Mehmed Efendi