İDRİS-İ BİTLİSÎ’NİN FARSÇA KIYÂFETNÂMESİ

Authors : Çetin KASKA

Pages : 83-106

View : 30 | Download : 26

Publication Date : 2022-04-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Kişilerin dış görünüşlerine, fizikî yapılarına ve organlarına bakarak karakterleri ve ahlakî durumları hakkında çıkarımlarda bulunan eserlere kıyâfetnâme denilmektedir. Zâhirden bâtını anlamaya çalışan bu ilme “kıyâfet ilmi” ve bu ilimle uğraşan kişiye kâyıf veya kıyâfetşinâs adı verilmektedir. Kıyâfetnâmeler büyük ölçüde ideal insan tipini yansıttığı için insan kişiliği ile beden yapısı çok eskiden itibaren ilgi odağı olmuş ve bu konu hakkında çeşitli gözlem ve araştırmalar yapılmıştır. İnsan vücudunun ruhu kaplayan bir elbise olduğu düşünüldüğü için, insanın kulak, göz, el, ayak, saç ve diğer organlarına bakılarak ahlakı ve karakteri hakkında hükümler verilmiştir. Özellikle İslamiyet’ten sonra doğu toplumlarında “kıyâfet ilmi” hakkında geniş çalışmalar yapılmış, Arapça, Farsça ve Türkçe birçok manzum ve mensur eser kaleme alınmıştır. Kıyâfet ilmi devlet yönetimlerinde uygulanmış ve yöneticiler bu ilme ilgi göstermiştir. Bu makalede İdrîs-i Bitlisî’nin Akkoyunlu Sultan Yakûb’a ithaf ettiği İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde (nr. FY 267) yer alan 213 beyitten Farsça manzum kıyâfetnâmesi ele alınmış ve eserin Farsça metniyle beraber Türkçe tercümesi istifadeye sunulmuştur.
Keywords : Kıyâfetnâme, İdris i Bitlisî, Farsça Kıyâfetnâme