SAFEVÎ DÖNEMİNDE HİNDİSTAN’A GÖÇEN İRANLI MÛSIKÎŞİNAŞ ŞÂİRLER

Authors : Milad SALMANİ

Pages : 632-652

Doi:10.58659/estad.1322306

View : 77 | Download : 94

Publication Date : 2023-09-25

Article Type : Research Paper

Abstract :İran’ı İslâmiyet sonrası dönemde birçok hanedan yönetmiştir ve hanedanlar arası iktidar değişimleri, zaman zaman büyük istikrarsızlığa sebebiyet vermiştir. İran yönetimini uzunca bir süre elde tutan hanedanlardan biri Safevîlerdir. Safevîlerle birlikte İran’ın yönetimi iki buçuk asırlık bir süre boyunca tek bir sülalelin elinde kalmıştır. Ne var ki XVI-XVIII. asırlar aralığını kapsayan bu süreçte padişahların değişmesi zaman zaman bazı İranlı sanat erbabının çeşitli gerekçelerle ana vatanlarını terk edip Anadolu ve Hindistan başta olmak üzere civar bölgelere yerleşmelerine yol açmıştır. O devirde göçler resmî bir şekilde kayıt altına alınamazken kaleme alınan tezkireler ve cönkler bu göçlerle ilgili önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Safevî döneminde İran ve Hindistan’da tezkire yazımı iyice yaygınlaşmış olup büyük önem arz etmekteydi. Bu sebeple o asırlarda yaşamış olan şâirler ve ilim erbabının terceme-i hâllerini anlatan çok sayıda tezkire yazılmış ve günümüze ulaşmıştır. Söz konusu tezkireler ışığında bu dönem zarfında İran’dan diğer memleketlere göçen ilim ve sanat erbabını tespit etmek mümkündür. Bu çalışmada öncelikle Safevîlerin İran’ı yönettikleri yaklaşık iki buçuk asırlık süre zarfında ilim ve sanat erbabının göç sebepleri ile ilgili tespitler paylaşılmıştır. Akabinde İran edebiyatının önemli araştırmacılarından biri olan ve özellikle tezkireler üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Ahmed Gülçîn-i Me’ânî’nin insert ignore into journalissuearticles values(1916-2000); Kârvân-ı Hind adlı tezkire kitabının ışığında Safevîler döneminde Hindistan’a göçen İranlı mûsıkîşinas şâirler tespit edilmiş ve terceme-i halleri aktarılmıştır.
Keywords : Safevî, Göç, Mûsıkîşinaş Şâirler, Kârvân ı Hind