DİVAN ŞİİRİNDE MERYEM VE ÇOCUK İKONALARINDAN BİR İZ OLARAK HZ. MERYEM İLE HZ. İSA

Authors : Ayşe Ayaz

Pages : 19-51

Doi:10.58659/estad.1418324

View : 106 | Download : 122

Publication Date : 2024-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Divan şiirinin kendine özgü dili, mazmunları, kuralları ve mitolojik, dinî, tarihî unsurlardan oluşan bir hayal dünyası vardır. Şairler bu edebî geleneğin kendine özgü dağarcığından yararlandıkları gibi zengin çağrışımlara kapı aralamak, etkili bir ifade ortaya koymak, farklı, güçlü bir ses olabilmek için şiirlerine içinde bulundukları toplumların, zamanların ve yaşadıkları toprakların, doğanın çeşitli unsurlarını, inançlarının, kişisel duygularının, düşüncelerinin izlerini de taşımışlardır. Böylece çeşitli unsurlarıyla doğa, gündelik yaşam, türlü uygulamalarıyla tıp, astrolojik bilgiler, diyarlar, uluslar, tarihî olaylar ile kişiler, toplumun değişik kesimleri, yiyecekler, içecekler, duygular, düşünceler, deneyimler, olgular, olaylar, çeşitli inançlar ve bunlarla birlikte peygamberler, dinî kişiler, varlıklar şairlerce kurulan hayallerle, yapılan edebî sanatlarla, kullanılan türlü ifadelerle şiirlerde yer almıştır. Kendilerine ilişkin bilgiler, kabuller, rivayetler ve inanışlarla şairlerinin hayallerinde yer edinen, beyitleri anlam ve çağrışım bakımından zenginleştirenlerden ikisi de Hz. Meryem ile Hz. İsa’dır. Hz. Meryem ile Hz. İsa divan şiirinde doğrudan veya dolaylı ifadelerle kendilerinden söz ettirmişlerdir. Beyitlerde kendileriyle ilgili unsurlar, olaylar ve mucizelerle bir telmih unsuru olarak bulunmuşlardır. Bütün bunların yanı sıra Osmanlı sahasında yazılan manzum eserlerde kimi beyitlerde yapılan benzetmelere bakıldığında Hz. Meryem ile Hz. İsa’nın, Meryem ve Çocuk ikonalarındaki tasvirleriyle de yer aldıkları görülür. Bu makalede, öncelikle Hz. Meryem ile Hz. İsa’nın Hıristiyanlıkta, İslamiyet’te nasıl telakki edildiklerine, divan şiirinde ne tür özellikleriyle, kendilerine ilişkin hangi olaylar, unsurlar ve mucizelerle yer aldıklarına kısaca değinilecektir. Ardından ikonalar hakkında bilgi verilecektir. Bu yapıldıktan sonra da Osmanlı sahasında yazılmış manzum eserlerde Hz. Meryem ile Hz. İsa’ya telmihte bulunularak yapılmış kimi benzetmelerin ardında Meryem ve Çocuk ikonalardaki tasvirlerin olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.
Keywords : Hz Meryem, Hz İsa, divan şiiri, ikona, Meryem ve Çocuk