BÂKÎ’NİN ŞİİRLERİNDE RİND VE ZÂHİD ÇATIŞMASI

Authors : Halil Sercan Koşik, Muhammet H Cankurt

Pages : 710-746

Doi:10.58659/estad.1490271

View : 106 | Download : 111

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bâkî, 16. yüzyılda yaşamış olup Osmanlı klasik şairlerinin en büyüklerinden sayılmaktadır. 1626-27 yılında İstanbul’da doğan şair; zekası, yeteneği ve şairliği ile hâlâ kendinden söz ettirmektedir. Kanuni Sultan Süleyman’la olan samimi ilişkisi bilinen şairin Sultan’ın ölümünden sonra kaleme aldığı mersiye, klasik şiirin şaheserlerinden kabul edilir. Bâkî’nin en çok bilinen yönlerinden biri de âşıkâne ve özellikle de rindâne gazellerindeki rindliğidir. Klasik rind ve zâhid çekişmesi, Divânı’ndaki gazellerinde epeyce yer edinmektedir. Gazellerindeki rind edâ, bazen şairin gerçek hayattaki kimliği olarak anılmaktadır. Ancak bazı araştırmacılar, bahs edilen bu rindliğin, klasik edebiyat geleneğinin bir parçası olarak anılması gerektiğinden söz etmekte ve gazellerindeki rind edâya bakarak Bâkî’nin hayatına ve karakterine yönelik çıkarımlar yapmanın çok da isabetli olmayacağı yönünde görüş bildirmektedirler. Bâkî’nin şiirlerinde rind ve zâhid tipi -birçok klasik şairimizde olduğu gibi- farklı isimlerde de ortaya çıkmış olup her iki tipin de türevlerinin -Bâkî’ye has olarak- zengin bir repertuvar oluşturduğu dikkat çekmektedir. Biz, çalışmamızda Bâkî’nin şiirlerinde -bilhassa gazellerindeki- geleneksel rind ve zâhid çekişmesini ihtiva eden bu beyitleri tek tek tespit edip onları bir inceleme ve yorumlamaya tabi tuttuk. Böylece şairin edebî kimliğinin daha iyi bir şekilde belirlenmesine katkı sunmaya çalıştık.
Keywords : Bâkî, divan, rind, zâhid, çatışma