TARİKATÇI EMİR MUSTAFA BİN ABDULLAH OSMANCIKÎ’NİN TEZAKÎRÜ’N-NÂSÎN FEZÂ’İL-İ YÂSÎN ADLI ESERİ

Authors : Ramazan Tugay Özdemir

Pages : 1469-1491

Doi:10.58659/estad.1565688

View : 72 | Download : 59

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türklerin İslamiyet’i kabul etme süreci, İslam tarihinin önemli dönüm noktalarından biridir. Talas Savaşı (751) sonrasında başlayan bu süreç, Karahanlılar gibi önemli Türk devletlerinin İslam’ı benimsemesiyle hız kazanmış ve Selçuklu Devleti’nin yükselişiyle pekişmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise Türkler, İslam dünyasının siyasi ve kültürel liderlerinden biri haline gelmiştir. İslam’ın kabulüyle birlikte, özellikle Kur’ân tefsir çalışmaları Türk-İslam medeniyetinin en önemli ilmi alanlarından biri olmuştur. Osmanlı döneminde tefsir çalışmaları, hem rivayet (nakle dayalı) hem de dirayet (akıl ve mantığa dayalı) yöntemleriyle yapılmış, bu çalışmalar Türk halkının İslam’a dair anlayışını ve dini uygulamalarını şekillendirmiştir. Osmanlı döneminde, Kur’ân ayetlerinin faziletlerini konu alan fezail gelenekleri de tefsir çalışmaları kadar önemli bir yer tutmuştur. Fezail literatürü, Kur’ân surelerinin ve ibadetlerin manevi getirilerini, sevaplarını ve faziletlerini açıklayan metinlerden oluşur. Bu gelenek, özellikle Yâsîn Suresi gibi halk arasında büyük ilgi gören surelerin faziletlerini konu almış, bu surelerin ne zaman ve nasıl okunması gerektiğine dair pratik öneriler sunmuştur. Yâsîn Suresi, Osmanlı toplumunda “Kur’ân’ın kalbi” olarak anılmış, ölülerin ardından okunması ve manevi yardımlar için tercih edilmesiyle geniş bir kabul görmüştür. Bu bağlamda, Osmanlı dönemi mutasavvıf âlimlerinden Tarikatçı Emir Mustafa bin Abdullah Osmancıkî, Tezakirü’n-Nâsin Fezâ’il-i Yâsîn adlı eserinde, Yâsîn Suresi’nin faziletlerini ve bu surenin İslam toplumundaki yerini derinlemesine ele almıştır. Tarikatçı Emir, fezail geleneğinin bir parçası olarak Yâsîn Suresi’nin ibadetlerde, dualarda ve ölüler için okunduğunda sağladığı manevi yararlara vurgu yapmıştır. Osmanlı halkı arasında bu sureye dair bilinç oluşturma amacıyla yazdığı bu eser, suredeki manevi mesajların daha derinlemesine anlaşılmasını sağlamıştır. Osmanlı Yâsîn tefsir ve fezail geleneği, gerek medreselerde okutulan ders kitapları, gerekse halk arasında yaygın kullanılan eserlerle kendini göstermiştir. Özellikle tasavvufi bir perspektiften yazılan tefsir ve fezail metinleri, Yâsîn Suresi’nin içsel anlamlarına derinlemesine vurgu yaparak Osmanlı toplumunda dini hayatın şekillenmesine katkı sağlamıştır. Ebû İshâkzâde Mehmed Es’ad Efendi’nin Yâsîn Suresi tefsiri ve Tarikatçı Emir’in Tezakirü’n-Nâsin Fezâ’il-i Yâsîn gibi önemli eserler, bu dönemin karakteristik ürünleri arasında yer almaktadır.
Keywords : : Fezâ’il, Türk Edebiyatı’nda Fezâ’il, Tarikatçı Emir Mustafa bin Abdullah Osmancıkî, Tezâkirü’n-Nâsîn Fezâ’il-i Yâsîn, Fezâil-i Yâsin Geleneği