MURÂD-NÂME’DEN HAREKETLE 15. YÜZYILIN ÇOCUK YETİŞTİRME VE TERBİYE ANLAYIŞINA BAKIŞ

Authors : Aysun Sungurhan

Pages : 1346-1361

Doi:10.58659/estad.1572625

View : 108 | Download : 71

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Erdemli veya ideal insan, iyi ahlak, güzel huy, hoşgörü, merhamet, yardımseverlik, dürüstlük, çalışkanlık, zarafet gibi nitelikleri eğitim, öğretim, yazılı veya sözlü geleneksel kültür aktarımıyla kazanır. Kültür aktarımı da öncelikle ailede başlar. Aile, çocuğun sosyal deneyim kazandığı; dinî, ahlâkî değerleri vs. öğrendiği ilk yerdir. Bu temelin sağlam olabilmesi için ailelere büyük görevler düşmektedir. Ancak birey hayat yolculuğunu aklıyla, bilgisiyle, iyi ahlakıyla, yaşamı boyunca kazandığı hüner ve kabiliyetleriyle gerçekleştirir. Bu doğrultuda klasik Türk edebiyatında bireyi hayata hazırlamak, yetiştirmek adına manzum, mensur veya manzum-mensur tarzda “nasihat-nâme” veya “pend-nâme” adı altında birçok eser kaleme alınmıştır. Ziyaroğullarından Emîr Unsûrü’l-Ma’âlî Keykâvus’un, oğlu Geylân Şâh ve onun şahsında gençlere ahlakî öğütler ve hayat dersi vermek için 1082 yılında yazdığı Farsça mensur bir nasihat-nâme olan Kabus-nâme, eğitimi hedefleyen eserlerdendir. Kabus-nâme’nin defalarca farklı dillere çevirileri yapılmış; altı, yedi defa da Türkçeye çevrilmiştir. Bu çevirilerden biri de 1404-5 yılında doğan Bedr-i Dilşâd’a aittir. Bedr-i Dilşâd’ın 1427 yılında Kabus-nâme’nin manzum ve genişletilmiş bir tercümesi olarak yazdığı Murâd-nâme, çeşitli bilgilerin yanı sıra 15. yüzyılın çocuk yetiştirme ve terbiye anlayışına dair önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada Murâd-nâme’nin ebeveyn ve çocuk ile ilgili kısımları belirlenmiş; 15. yüzyılın çocuk yetiştirme ve terbiye etme anlayışı ve yöntemiyle birlikte ebeveyn ve çocukların birbirlerine karşı sorumlulukları ve hayata karşı nasıl bir duruş sergilemeleri gerektiği üzerinde durulmuş; konuyla alakalı tavsiye ve öğütlere yer verilmiştir.
Keywords : Bedr-i Dilşâd, çocuk, aile, 15. yüzyıl, Murâd-nâme